سیاهدانه؛ خواص، فواید و کاربردها

سیاه دانه (Nigella Sativa) و خواص سیاه دانه در طب سنتی ارزش بسیار زیادی دارد. کاهش نفخ معده و درمان دردهای قاعدگی، تنها دو نمونه از مزایای سیاه دانه برای بدن انسان است. خواص سیاه دانه برای بزرگ‌ترین و گسترده‌ترین اندام بدن یعنی پوست نیز فوق العاده است. به طوری که تمامی عناصر مورد نیاز برای رشد سلولی و جوانسازی پوست با سیاه دانه فراهم می‌شود. در نگاه اول، می‌توان دریافت که سیاه دانه تنها برای خانم‌ها مفید است. با بررسی تخصصی‌تر می‌توان دریافت که سیاه دانه برای آقایان نیز مفید و اثربخش است. به طوری که میل جنسی آقایان را به راحتی کنترل و تنظیم می‌شود. به همین خاطر است که سیاه دانه در کاربردهای لوازم آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سیاه دانه چیست؟

همان‌طور که پیدا است، رنگ سیاه دانه، سیاه و مشکی است. غیر از کاربرد دارویی، سیاه دانه به صورت خوراکی هم قابل استفاده است. طبع مواد غذایی که سردی است و برای دستگاه گوارش عوارض جانبی دارند، با سیاه دانه تعدیل می‌شود. چون سیاه دانه یک دانه گیاهی است که طبع گرمی دارد. لبنیات، برنج سفید و ترشیجات از مواد غذایی هستند که طبع سردی دارند. اگر این مواد به طور مداوم مصرف شوند، زمینه ایجاد بیماری‌های متعدد در بدن فراهم می‌شود. در صورتی که سیاه دانه به همراه غذاهای سرد مصرف شود، ریسک ابتلا به بیماری‌ها مختلف به شدت تقلیل پیدا می‌کند. به احتمال زیاد با این خصوصیات متوجه شده‌اید که سیاه دانه چیزی بیشتر از یک دانه سیاه رنگ است!

خاستگاه و زیست بوم سیاه دانه

 گیاه سیاه دانه در مناطقی رشد و پرورش پیدا می‌کند که آب و هوای گرم و مرطوبی داشته باشند. لذا، می‌توان گیاه سیاه دانه را در محیط آپارتمان هم رشد و پرورش داد. گیاه سیاه دانه به مقدار متوسطی آب نیاز دارد. به طوری که اگر آب خاک زیاد باشد، احتمال آفت زدگی گیاه سیاه دانه افزایش پیدا می‌کند.

این گیاه برای نخستین بار در مناطق جنوب غربی آسیا رشد پیدا کرد. هم اکنون گیاه یکساله سیاه دانه در تمامی مناطقی که آب و هوای گرم و مرطوبی دارند، کشت می‌شود. 

سیاه دانه در دنیا تنها به یک نام شناخته نمی‌شود. نام‌های متعددی برای گیاه سیاه دانه وجود دارد. سیاه تخمه، سنوخ سیاه و شونیز از نام‌های دیگر سیاه دانه است. برخی از افراد نیز سیاه دانه را با نام کمون هندی می‌شناسند. 

خواص روغن سیاه دانه

روغن سیاه دانه اصل از قدیم الایام برای درمان بسیاری از امراض و مشکلات گوارشی و پوستی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. در حال حاضر نیز روغن سیاه دانه برای رفع ۱۰۰ درصدی بیماری‌های ناشناخته و غیر قابل درمان، اثربخش می‌باشد. چون سیاه دانه در ساختار خود دارای آنتی اکسیدان‌های بسیار زیادی است.

به طوری که بیماری‌هایی نظیر سرطان پوست و دستگاه گوارشی با روغن سیاه دانه درمان می‌شوند. اگر به بیماری خاصی مبتلا نیستید، برای ارتقاء سلامتی کل بدن‌تان می‌توانید سیاه دانه را مصرف کنید. پس از مدت نه چندان زیادی، شاهد تاثیرات مثبت روغن سیاه دانه بر روی خلق و خو و شخصیت خودتان خواهید بود. 

خواص روغن سیاه دانه برای مو

اگر از سرعت کند رشد موهای خود رنج می‌برید، سیاه دانه مصرف کنید. مصرف موضعی سیاه دانه می‌تواند عناصر مغذی زیادی را به فولیکول‌های مو برساند. در صورتی هم که اختلالی در روند طبیعی رشد موها وجود داشته باشد، روغن سیاه دانه این اختلال را برطرف می‌کند. در اکثر اوقات، ترشح بیش از حد هورمون‌ها موجب می‌شود که موها در مدتی کمتر از یک ماه، ریزش ۸۰ درصدی داشته باشند.

روغن سیاه دانه اصل بر روی ترشحات این هورمون‌ها اثر کاهنده دارد. در حقیقت، ویتامین B3 در سیاه دانه سبب توقف ریزش بیش از حد موها می‌شود. 

• جوان کننده موهای سفید:
  سیاه دانه همانند هلیله سیاه برای بازگرداندن رنگ موهای سفید، مفید است. به طوری که ریشه، ساقه و حتی نوک موها رنگ طبیعی خود را بدست خواهند آورد. سیاه دانه همانند هلیله سیاه، طبع سردی ندارد. لذا مصرف خوراکی و مصرف درمانی روغن سیاه دانه برای مو، اثرات سوء ندارد.
• افزایش سرعت رشد موها:
  کمبود عناصر اساسی برای رشد موها و کهولت سن موجب می‌شود که روند رویش مجدد موها بسیار کند باشد. البته عوامل دیگری نظیر استرس، اضطراب و آب و هوای محیط زندگی‌ هم در کاهش سرعت رشد موها تاثیرگذار هستند. مسلما نمی‌توان مانع از اثرات منفی تمامی این شرایط شد. روغن سیاه دانه حاوی مقادیر زیادی پروتئین است. علاوه بر پروتئین، مقدار زیادی آهن هم در ساختار سیاه دانه وجود دارد. این دو ماده مهم در کنار هم می‌توانند مانع از ورود چرخه‌ی رشد موها به مرحله‌ی توقف شود.
• براق کردن موها:
  رازهای زیادی پشت براق بودن موها پنهان شده است. استفاده از رنگ موها دائمی و اسپری‌های حالت دهنده مو می‌تواند خاصیت براق کردن موها را از شما بگیرد. این مواد شیمیایی می‌توانند روغن طبیعی موها را به شدت کاهش بدهند. روغن تراپی موها با روغن سیاه دانه اصل برای تعدیل میزان روغن در لابه‌لای موها ایده‌آل است. زیرا می‌تواند موهای خشک و وز را به حالت اولیه خود بازگرداند و ریشه‌ی تضعیف شده موها را ترمیم کند. خواص روغن سیاه دانه برای سلامت موها محشر است. پرپشت کردن موهای ابرو و حالت گرفتن طبیعی موها از مزایای دیگر روغن سیاه دانه اصل برای موها می‌باشند.

فواید سیاه دانه برای پوست

پوست از جمله اندام‌هایی است که بیشتر از هر اندام دیگری در معرض آسیب‌های فیزیکی قرار دارد. حتی زمانی که استرس دارید، وضعیت پوست شما بیانگوی همه چیز است. نشانه‌های دردهای کلیوی، نارسایی کبد و ترشح زیاد اسید معده در پوشت صورت افراد ظاهر است.

برای این‌که پوست درخشان و سالمی داشته باشید، باید سیستم دفاعی پوست را تقویت کنید. خواص روغن سیاه دانه برای پوست به همین صورت است. ابتدا سیستم ایمنی در لایه‌های متعدد پوست قدرتمند می‌شود، سپس پوست همانند آینه شفاف خواهد شد. 

• کاهش نشانه‌های آلرژی پوست:
  آلرژی‌ها و حساسیت‌ها در فصل‌های پاییز و بهار می‌تواند نقاب زیبایی را از پوست صورت شما بگیرد. چرا که مواد آلرژی زا در این زمان‌ها بسیار زیاد هستند. آن‌ها با ورود از اولین سدهای دفاعی بدن می‌توانند تمام اندام‌های بدن را تحت تاثیر خود قرار بدهند. قرمز شدن و خشکی پوست، تنها یک نمونه از اثرات مواد آلرژی زا است. اگر به همین علائم اولیه توجه نداشته باشید، پوست تمامی نواحی بدن شما قرمز خواهد شد. روغن سیاه دانه برای پوست همانند کرم هیدرا سنسیتیو گینو است. کرم هیدرا سنسیتیو گینو و روغن سیاه دانه اصل می‌توانند از پوست محافظت و نشانه‌های آلرژی پوست را رفع کنند.
• رطوبت رسان به پوست‌های حساس:
  کرم‌های عطری آبرسان برای هر نوع پوستی تاثیرات مثبتی ندارد. سلول‌های یک پوست‌ حساس می‌توانند عناصر عطری این کرم‌ها را ذرات آلرژی زا تشخیص بدهند. لذا پس از مدت کوتاهی، پوست متورم می‌شود و فرد، خارش زیادی را در آن ناحیه احساس می‌کند. ترکیبات عطری در روغن سیاه دانه اصل وجود ندارد. به همین خاطر تمامی افراد با هر نوع پوستی که دارند، با روغن سیاه دانه می‌توانند رطوبت سطح پوست خود را کنترل کنند.
• رفع جوش و ترک‌های پوستی:
  باکتری‌های پوستی می‌توانند زیر پوست تجمع پیدا کنند و در نهایت، جوش‌های قرمز دردناکی روی پوست ایجاد می‌شود. این جوش‌های قرمز می‌توانند آب تمامی سلول‌ها را جذب خود کنند. به همین خاطر، پوست اطراف جوش قرمز می‌تواند به شدت خشک شود. در این شرایط، باید مانع از گسترش ترک‌های پوستی شد. هیچ چیز بهتر از روغن‌های گیاهی برای رطوبت رسانی به این ناحیه نیست. روغن سیاه دانه برای جلوگیری از این ناحیه‌های خشک و ملتهب، فوق العاده است. به طوری که ابتدا سلول‌های مرده احیا می‌شوند و مایع عفونت زا در ناحیه زیر پوست بی‌خطر می‌شود. روغن سیاه دانه اصل سبب سرکوب فعالیت‌های میکروب‌ها و قارچ‌های پوستی می‌شود. بنابراین، لایه برداری پوست را می‌توان جزو خواص روغن سیاه دانه دانست.

خواص سیاه دانه برای ناخن

پوست دور ناخن هم جزوی از پوست بدن است. با این تفاوت که پوست دور ناخن نازک‌تر از پوست سایر نواحی بدن می‌باشد. عدم رسیدگی به پوست دور ناخن موجب می‌شود که در نوک انگشتان خود احساس درد داشته باشید. لک‌ها تیره و شیارهای ایجاد شده در ساختار ناخن‌ها بعلت کمبود مواد مغذی در پوست دور ناخن‌ها است. روغن سیاه دانه منبع غنی از ویتامین A است.

با ورود این ویتامین به داخل بدن، عملکرد غدد چربی در این ناحیه بهبود پیدا می‌کند. به همین خاطر رطوبت پوست دور ناخن، همیشگی و دائمی خواهد بود.

• بهبود دردهای دور ناخن:
  زخم‌های پوستی دور ناخن می‌توانند احساس درد را در عصب این نقاط ایجاد کنند. عملکرد روغن سیاه دانه در پوست دور ناخن همانند ویتامین C است. به طوری که بافت آسیب دیده پوست ترمیم می‌شود و  از پوست این ناحیه از تاثیرات مخرب اشعه ماورای بنفش خورشید در امان می‌ماند.
• کاهش لک‌های تیره در ناخن:
  کمبود جدی پروتئین‌ها می‌تواند لک‌های تیره رنگ را در صدف ناخن‌ها ایجاد کند. کاهش لک‌های تیره در صدف ناخن، یکی از خواص روغن سیاه دانه برای بافت پیوندی پوست می‌باشد.
• کاهش شیار عرضی روی ناخن:
  کاهش شیار عرضی در ناخن‌ها بخاطر تغییرPH پوست دور ناخن می‌باشد. زمانی که PH پوست اسیدی می‌شود، سرعت چرخه‌ی رشد و تکثیر سلولی میکروب‌ها چندین برابر می‌شود. روغن سیاه دانه می‌تواند PH پوست دور ناخن را تنظیم کند. لذا، با استفاده از روغن سیاه دانه اثری از شیارهای عرضی ناهنجار روی ناخن‌ها نیست. روغن سیاه دانه می‌تواند پوست دور ناخن و صدف ناخن را تقویت کند. زیرا سیاه دانه دارای تمامی عناصر حیاتی مورد نیاز برای استحکام ناخن‌ها و پوست اطراف آن است.

فواید سیاه دانه برای سلامتی بدن

منشا تمامی خواص و فواید سیاه دانه برای بدن بخاطر طبیعت گرم آن است. رفع کم خونی بدن، تسکین دردهای رحم و تقویت کننده شیر مادر شیرده، از فواید سیاه دانه برای بدن می‌باشد. البته خواص و مزایای سیاه دانه بیشتر از این موارد است. سلامت پوست و مو و زیبایی آن‌ها با روغن سیاه دانه اصل تامین می‌شود. چرا که کارکرد سیاه دانه در بدن همانند عملکرد یک کپسول پرانرژی است. 

• کاهش عوارض داروهای شیمایی بر کلیه‌ها:
  بیماران کلیوی نیاز دارند تا داروهای شیمیایی استفاده کنند. از طرفی، این داروهای شیمیایی دارای عوارض جانبی هستند که سبب اختلال در بخش‌های مختلف بدن می‌شوند. خواص روغن سیاه دانه برای این افراد همانند تاثیرات مثبت مصرف آنتی بیوتیک می‌باشد. در صورتی که عفونتی در بدن بیماران کلیوی وجود داشته باشد، با مصرف مداوم روغن سیاه دانه برطرف خواهد شد.
• کاهش التهاب دستگاه گوارش:
  اگر التهاب دستگاه گوارش کنترل نشود، این التهاب به پوست هم خواهد رسید. اغلب میکروب‌ها و کرم‌های دستگاه گوارش سبب بروز التهاب در آن می‌شود. خواص روغن سیاه دانه برای دستگاه گوارش همانند خواص داروهای ضدالتهاب برای این ناحیه می‌باشد. به طوری که سیاه دانه در بدن، مقدار فلور را افزایش می‌دهد. افزایش مقدار فلور، شرایط رشد و تکثیر میکرو ارگانیسم‌ها مانند قارچ‌ها و باکتری‌ها را از بین می‌برد. سپس خطر ابتلا به بیماری‌های گوارشی همانند دیابت، چاقی، ام اس و آلرژی به شدت کاهش پیدا می‌کند.
• بهبود بیماری پروستات در مردان:
  اشکال و اختلال در مجاری ادراری می‌تواند دستگاه تناسلی مردانه را تحت تاثیر خود قرار دهد. به همین خاطر، احتمال ایجاد سرطان در این عضو حساس از اندام مردانه بسیار زیاد است. با افزایش سن آقایان، احتمال بروز چنین بیماری در بدن افزایش پیدا می‌کند. روغن سیاه دانه می‌تواند تعادل بین ترشحات هورمون زنانه و مردانه را در آقایان برقرار کند و از عفونت‌های این ناحیه حساس به شدت بکاهد. لذا، پیشگیری و درمان پروستات، یکی از مزایای مصرف روغن سیاه دانه است.

خواص روغن سیاه دانه برای لاغری

در ادامه به خواص روغن سیاهدانه برای لاغری و کاهش عوارش پوستی و کمبود های ویتامین ناشی از لاغری می پردازیم. اختلال در دستگاه گوارش می‌تواند باعث افزایش اشتها در فرد شود. در این حالت، چون مواد غذایی داخل دستگاه گوارش جذب سلول‌های روده نمی‌شوند،

فرد احساس گرسنگی دارد. در صورتی که مشکلات گوارشی از جمله نفخ و یبوست برطرف شوند، مواد معدنی جذب سلول‌های روده خواهند شد.

• کاهش مایع در سلول‌های چربی:
  هر فردی در بدن خود دارای تعدادی سلول‌های چربی است. بزرگ شدن بیش از حد این سلول‌ها موجب افزایش وزن در فرد می‌شود. روغن سیاه دانه با آنتی اکسیدان‌هایی که دارد، موجب کاسته شدن مایع درون سلول‌های چربی می‌شود.
• جلوگیری از کمبود ویتامین در رژیم لاغری:
  رژیم‌های لاغری با داروهای شیمایی می‌توانند اثرات منفی روی سلامت کل بدن داشته باشند. زیرا در این رژیم‌ها، فرد در انتخاب بسیاری از مواد غذایی محدودیت‌هایی دارد. علاوه براین، مواد شیمیایی که در داروهای صنعتی لاغری وجود دارند، موجب کاهش ویتامین‌های طبیعی در رگ‌های خونی می‌شود.
• برطرف کردن تورم پوست شکم:
  تورم پوست شکم نشان دهنده وجود مایعات عفونی و سمی در دیواره سلول‌های پوست شکم می‌باشد. افرادی که دچار این عارضه هستند، تمایل بیشتری به خوردن دارند. چون مقدار زیادی از مواد معدنی و حیاتی برای رشد سلول‌های مضر از همین مواد غذایی موجود در دیواره معده تامین می‌شود.

خواص سیاه دانه برای نوزادان

روغن سیاه دانه دارای مقادیر زیادی فیبر است. این مقادیر فیبر در دستگاه گوارش بدن نوزاد برای دفع ۱۰۰ درصدی مواد زائد و سمی بسیار مفید می‌باشد. به همین خاطر، با مصرف روغن سیاه دانه زمینه ایجاد بیماری‌های گوارشی در نوزادان به صفر تقلیل می‌یابد. 

• تصفیه کننده مجاری ادرار:
  رسوب مواد زائد در مجاری ادرار موجب می‌شود تا دستگاه گوارش و حتی دستگاه تنفس نوزاد مختل شود. ویتامین C در عصاره سیاه دانه موجب می‌شود تا مثانه و سایر مجاری ادراری پاکسازی شوند. در واقع، ویتامین C در سیاه دانه نیروی محرکه‌ای برای دفع مواد زائد از مجاری ادراری می‌باشد.
• درمان اسهال:
  اختلالات گوارشی در نوزادان و کودکان بسیار زیاد است. زیرا دستگاه گوارش این افراد هنوز توانایی هضم تمامی مواد غذایی را ندارد. به طوری که پس از مصرف غذاهای فست فودی یا خیلی چرب، بدن آن‌ها مولکول‌های چربی را یک عامل خارجی تلقی می‌کنند و حالت اسهال را ایجاد می‌کنند. مصرف سیاه دانه موجب می‌شود که مایعات اضافی و سمی از بدن خارج شوند. لذا، هیچ نوع از ذرات میکروبی یا ویروسی در بدن نوزاد یا کودک باقی نمی‌ماند که سیستم ایمنی بدن، آن‌ها را یک عامل خارجی تلقی کند.

خواص سیاه دانه در بارداری

خواص سیاهدانه در بارداری همانند استفاده از یک داروی مسکن است. تسکین درد رحم به هنگام زایمان، یکی از خواص سیاه دانه برای زنان باردار می‌باشد. مصرف سیاه دانه در سه ماهه سوم بارداری موجب می‌شود که دردهای کاذب رحم به شدت کاهش پیدا کند. اگر زمان زایمان مادر در ماه‌های زمستانی باشد، با مصرف خوراکی سیاه دانه یا روغن سیاه دانه، احساس سردی نمی‌کند.

• کنترل فشار خون:
  اضافه وزن، کم تحرکی و استرس از عواملی هستند که در زنان باردار مشاهده می‌شوند. این نشانه‌ها، نشانه‌های افزایش فشار خون هستند. حتی اگر زن باردار قبل از بارداری خود، هیچ گونه نشانه‌ای از افزایش فشار خون در خود نداشته باشد، تعادل فشار خون در هنگام بارداری از بین می‌رود.
• افزایش تمرکز در نوزاد:
  امگا ۳ موجود در سیاه دانه بر روی جنین هم تاثیرگذار است. اگر مقدار امگا ۳ در بدن زن باردار، پیش از زایمان به اندازه کافی وجود داشته باشد، تمرکز و یادگیری نوزاد پس از تولد بیشتر خواهد بود.

کاربردهای درمانی و آرایشی روغن سیاه دانه

 روغن سیاه دانه برای تغذیه پوست سر و نرم کردن موها بهترین داروی طبیعی است. این داروی طبیعی در زیبایی اندام‌های بدن هم نقش بسزایی دارد. ترکیبات تمیز کننده برای پوست و مو در سیاه دانه وجود دارد. این خاصیت دقیقا همان چیزی است که لوازم آرایشی و بهداشتی به آن نیاز دارند. 

• کرم شب و روز:
   تامین رطوبت دائمی برای پوست، یک امر واجب و ضروری است. به همین خاطر، استفاده از کرم شب و روز جزو کارهای روتین برای سلامت پوست به شمار می‌رود. وجود روغن سیاه دانه در این کرم‌های تقویتی برای داشتن سلامت و زیبایی پوست بسیار ارزنده است.
• پاک کننده آرایش چشم:
   پوست دور چشم حساس‌تر از پوست سایر نقاط بدن است. لذا مواد آرایشی نباید روی این ناحیه بمانند. چون مانع از تنفس پوست می‌‎شوند. روغن سیاه دانه با خواص تمیز کنندگی که دارد، می‌تواند مواد آرایشی باقی مانده روی سطح پوست چشم را به طور کامل بزداید.
• حالت دهنده مو:
   داشتن حالت طبیعی، یکی از اثرات سلامتی و زیبایی موها در فرد محسوب می‌شود. روغن سیاه دانه یکی از مهم‌ترین عناصر برای حالت دادن به موها است. زیرا در اثر تماس روغن سیاه دانه، موهای نازک تغذیه می‌شوند و ایستایی طبیعی خود را خواهند داشت.
• تونر صورت:
   پاک کردن پوست از آلودگی‌ها و گردو غبارها، هدف اصلی استفاده از تونر صورت می‌باشد. استفاده از شوینده‌ها می‌تواند PH سطح پوست را تغییر دهد. به صورتی که زمینه ایجاد بیماری‌های پوستی تشدید می‌شوند. عصاره سیاه دانه در تونر صورت برای تمیز شدن منافذ و آبرسانی به پوست صورت، نتایج مطلوبی را رقم خواهد زد.

آیا استفاده از روغن سیاه دانه عوارض جانبی دارد؟

در صورت مصرف دوزهای زیادی از سیاه دانه یا روغن سیاه دانه، بدن می‌تواند نسبت به آن‌ها واکنش نشان دهد. ایجاد آلرژی یکی از رایج‌ترین نشانه‌های مصرف دوزهای زیادی از سیاه دانه و فرآورده‌های آن می‌باشد. زنان باردار هم نباید در مصرف سیاه دانه زیاده روی کنند. چون احتمال سقط جنین در اثر مصرف بسیار سیاه دانه وجود دارد. 

سوالات متداول