بابونه؛ خواص، فواید و کاربردها 

بابونه (نام علمی: Matricaria chamomilla) و خواص بابونه میزان ترشح شیر را در مادران شیرده افزایش می‌دهد. علاوه براین، بابونه می‌تواند جراحت و زخم‌هایی که در اثر زایمان طبیعی روی بدن باقی می‌ماند، به سرعت ترمیم کند. تمام خواص و فواید بسیار زیاد بابونه برای سلامت بدن انسان، هیچ گونه اثبات علمی ندارد. اما با مصرف موضعی عصاره بابونه می‌توان شاهد تاثیرات مثبت حضور آن در بدن خود خواهید بود. خواص بابونه برای حفظ سلامت پوست و مو، یکی دیگر از فواید این گیاه طبیعی است. به طوری که از عصاره بابونه در کاربردهای لوازم آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شود. گیاه بابونه در کاربردهای درمانی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. به نظر می‌رسد که پروتئین‌ها و آنتی اکسیدان‌های زیادی در ساختار بابونه وجود دارد که آن را به یک گیاه پراستفاده تبدیل کرده است. 

خاستگاه و زیست بوم بابونه

بابونه آلمانی و بابونه رومی، هر دو در زیرمجموعه‌ی گیاه بابونه قرار دارند. در نگاه نخست، گل بابونه رومی و گل بابونه آلمانی، تفاوت چندان زیادی با هم ندارند. اما با بررسی‌های دقیق‌تر ساختار هر کدام می‌توان دریافت که آن دو با هم متفاوت هستند. محبوبیت بابونه رومی بیشتر از بابونه آلمانی است. نخستین بار بابونه در کشورهای منطقه آسیای صغیر رشد کرد. در حال حضر نیز بابونه جزو گیاهان بومی منطقه مدیترانه است.    

در حالت طبیعی، بابونه در خاک‌های شور رشد و پرورش پیدا می‌کند. گیاه بابونه جزو گیاه‌های مقاوم در شرایط محیطی می‌باشد. یعنی گیاه بابونه به کمبود آب یا سرمای بیش از حد حساسیت چندان زیادی ندارد. در صورتی که میزان نور خورشید زیاد باشد، سرعت رشد گیاه بابونه بیشتر خواهد بود. در مقابل، اگر میزان نور خورشید کم باشد، باز هم گیاه بابونه رشد پیدا می‌کند. با این تفاوت که رشد بابونه در مناطق کم‌نور کمی دیرتر انجام می‌شود. 

خواص بابونه

بابونه نخستین بار در مصر برای درمان بیماری‌ها مورد استفاده قرار گرفت. به طور کلی، بابونه طبیعی به صورت خوراکی مصرف نمی‌شود. استفاده از عصاره بابونه برای درمان بیماری‌ها متداول است. بیماری‌هایی مانند سوء هاضمه، درهای عضلانی، سردرد و میگرن با بابونه درمان می‌شوند. زیرا بابونه در بدن می‌تواند تعداد آمینواسیدهای گلایسین را در بدن افزایش بدهد. زمانی که آمینواسیدهای گلایسین در بدن افزایش پیدا کند، تحریک پذیری عضلات و اعصاب کاهش پیدا می‌کند. 

خواص بابونه برای مو

عصاره بابونه می‌تواند موها را درخشان کند. زیرا بابونه دارای مقدار زیادی ویتامین A می‌باشد. با حضور مقدار زیادی ویتامین A در سطح پوست سر، سرعت فرآیند رشد و بزرگ شدن سبوم مو در لایه زیرین پوست سر بیشتر می‌شود. زمانی که مقدار سبوم مو افزایش پیدا کند، پوست سر به مدت طولانی مرطوب باقی می‌ماند. بعلت مرطوب ماندن پوست سر، موها رشد زیادی خواهند داشت.

• محافظت از موهای آسیب دیده:
   گیاه بابونه دارای تانن در ترکیبات اصلی خود است. تانن موجود در بابونه مانع از آسیب رسیدن به موها می‌شود. در واقع، بابونه برای جلوگیری از آسیب اشعه فرابنفش خورشید، استفاده از شامپوهای شیمیایی و دستگاه‌های حالت دهنده مو عالی است. این تاثیر مثبت بابونه برای محافظت از موها تنها پس از مصرف طولانی مدت عصاره آن ظاهر خواهد شد.
• سیاه کننده موها:
  یکی از چالش‌های خانم‌ها و آقایان در دوران میانسالی، رفع سفیدی موها است. البته سفیدی موها در سنین پایین‌تر هم رخ می‌دهد که باید به دنبال یک راه موثر درمانی برای بازگرداندن رنگ طبیعی به آن‌ها بود. مس و منگنز دو عنصر طبیعی هستند که در گیاه بابونه، نقش سیاه کننده موها را دارند.
• نرم کردن موهای خشک و در هم شکننده:
  ترکیب روی و آهن در بابونه می‌تواند موهای خشک و آسیب دیده را ترمیم کند. این ترکیب بعنوان تحریک کننده آنزیم‌های مهم در بدن عمل می‌کند. علاوه براین، روی در بابونه می‌تواند سیستم ایمنی بدن را افزایش بدهد. زمانی که سیستم ایمنی بدن افزایش پیدا کند، عناصر حیاتی برای رشد کامل موها در سطح بدن فراهم می‌شود.

خواص بابونه برای پوست

ابتلا به عفونت‌های قارچی پوستی در بین خانم‌ها و آقایان رایج‌ترین مشکلات و عارضه‌های پوستی است. آبی بودن محیط رشد سلول‌های پوست موجب می‌‎شود که عامل بیماری قارچ پوستی در بدن رشد کند. روغن بابونه می‌تواند مقدار آب روی پوست را تعدیل و تنظیم کند. به طوری که محیط پوست چندان خشک یا چندان آبی نیست. لذا، ریسک ابتلا به عفونت‌های قارچی به شدت کاهش پیدا می‌کند.

• بهبود سوزش و خارش پوست:
  بابونه می‌تواند التهابات پوستی را برطرف کند. به همین خاطر، سوزش و خارش پوست با بابونه رفع می‌شود. پتاسیم موجود در بابونه، اثرات مثبتی از خود به جای می‌گذارد. به طوری که ابتدا PH سطح پوست تعدیل می‌شود.
• تامین اکسیژن بافت‌ پوست:
  استفاده از بابونه برای پوست همانند اکسیژن تراپی پوست می‌باشد. هدف از اکسیژن تراپی پوست، تامین اکسیژن کافی برای پوست صورت است. زمانی که اکسیژن کافی در لایه‌های متعدد پوست وجود داشته باشد، سرعت کلاژن سازی و ساخت سایر پروتئین‌های پوست با سرعت بیشتری انجام می‌شود.
• هیدراته نگهداشتن پوست:
   یکی از عوامل موثر برای محافظت از پوست، وجود رطوبت کافی در سطح و لایه‌های زیرین آن می‌باشد. گیاه بابونه به لایه‌های متعدد پوست آبرسانی می‌کند. به صورتی که لایه‌های میانی پوست می‌توانند به مدت زیادی آب و رطوبت را در خود نگهداری کنند. به همین ترتیب، پوست صورت چاق و توپُر خواهد بود. هیدراته بودن پوست مانع از ایجاد اثرات سوختگی می‌شود.

 فواید بابونه برای ناخن

نفوذ عصاره گیاهان به پوست دور ناخن، سبب بین بردن ناهمواری‌های این ناحیه می‌شود. به طوری که پوست دور ناخن، صاف و یکدست می‌شود. عصاره بابونه در پوست می‌تواند مقدار هیالورونیت را افزایش بدهد. سپس چین و چروک‌های پوستی دور ناخن با هیالورونیت درمان می‌شوند. با بررسی فرآیند تاثیرگذاری بابونه بر روی محل رویش ناخن‌ها می‌توان دریافت که بابونه به طور غیرمستقیم زیبایی و سلامت ناخن‌ها را تضمین می‌کند.

• رفع زردی و رنگ پریدگی ناخن‌ها:
   فعالیت باکتری‌ها در اطراف و محل رویش ناخن‌ها، صدف آن‌ها را زرد و رنگ پریده نشان می‌دهد. پماد تتراسایکلین برای سرکوب فعالیت باکتری‌ها و سایر مواد عفونت زا در محل رویش ناخن‌ها مناسب است. اثرات به جای مانده از پماد بابونه در مقایسه با پماد تتراسایکلین، بسیار بیشتر است. به طوری که بافت‌های آسیب دیده دور ناخن ترمیم می‌شوند و زردی صدف ناخن‌ها بهبود پیدا می‌کند.
• افزایش شفافیت صدف ناخن‌ها:
   اگر صدف ناخن‌های شما حالت عادی خود را دارند، باز هم از پماد یا روغن بابونه استفاده کنید. چون نبود اسیدهای چرب گیاهی موجب می‌شود تا فرآیند کدر شدن و غیر طبیعی شدن صدف ناخن‌ها تشدید شود. اسیدهای چرب گیاه مانند اولئیک اسید و فرولیک اسید در بابونه وجود دارند که سلول‌های مرده دور ناخن را احیاء می‌کنند و اکسیژن کافی به سطح صدف ناخن‌ها می‌رسد. سپس ذرات آلوده و میکروسکوپی در زیر ناخن با جریان خون سیاهرگی به بخش راست قلب برده می‌شوند تا دوباره خون تازه و پراکسیژن به بخش پوست دور ناخن و زیر آن بازگردد.

 فواید بابونه برای سلامتی

منابع گیاهی که حاوی ویتامین B1 هستند، برای حفظ و ارتقاء سلامتی کل بدن، بهترین گزینه هستند. این منابع طبیعی می‌توانند در سیستم ایمنی بدن، سلامت دندان‌‎ها و سردردهای میگرنی اثرات مثبتی از خود به جای بگذارند. ویتامین B1 به مقدار زیادی در بابونه وجود دارد. به همین خاطر، سیستم ایمنی بدن و دندان‌ها از خطرات زیادی مصون بمانند. 

• افزایش سیستم ایمنی بدن:
   تیامین جزو ویتامین‌هایی است که خطر ابتلا به بیماری‌های نظیر ایدز را به شدت کاهش می‌دهد. با بررسی‌های دقیق‌تر می‌توان دریافت که تیامین می‌تواند ریسک ابتلا به بیماری‌های سندرم نقص ایمنی اکتسابی را تقلیل کند. بابونه با دارا بودن تیامین در ساختار خود، مانع از ابتلا به بیماری‌های متعدد سندرم نقص ایمنی اکتسابی می‌شود.
• درمان سرماخوردگی و آبریزش بینی:
  زمانی که درجه دمای بدن پایین باشد، احتمال آبریزش بینی و سرماخوردگی بیشتر می‌شود. برای جلوگیری از آبریزش بینی باید مواد غذایی را مصرف کرد که طبع گرمی دارند. بابونه یک گیاهی است که طبع گرمی دارد. این گیاه می‌تواند دمای بدن را کنترل کند و مانع از بروز نشانه‌های آبریزش بینی در فرد شود. یک دلیل دیگر برای سرماخوردگی و بروز نشانه‌های آبریزش بینی وجود دارد. ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن موجب می‌شود تا هر نوع ماده آلرژی زا در بدن عفونت ایجاد کند. بابونه با آنتی اکسیدان‌هایی که دارد، مانع از ایجاد عفونت در بدن می‌شود.
• حفظ سلامت دندان‌ها:
   پوسیدگی و خرابی دندان می‌تواند یکی از دلایل آسیب به معده و سایر بخش‌های گوارش تلقی شود. میوه‌ها و سبزیجات غنی از فیبر برای حفظ و افزایش ماندگاری دندان‌ها، بهترین مواد مغذی هستند. بابونه هم از این قاعده مستثنی نیست. این گیاه با دارا بودن مقدار زیادی فیبر می‌تواند مانع از بروز هر گونه بیماری مربوط به دندان و لثه شود. لذا، بابونه یک معجون قوی برای حفظ سلامت دندان‌ها و دهان است.
• درمان سردردهای میگرنی:
  عدم تعادل مواد شیمیایی در مغز و تغییر در ترشح هورمون‌ها می‌تواند از دلایل ایجاد سردردهای میگرنی باشد. سردردهای میگرنی می‌توانند عملکرد تمامی دستگاه‌های بدن را مختل کنند. بابونه در بدن می‌تواند مواد شیمایی داخل بدن و ترشحات هورمون‌ها را تنظیم کند. رفع سردردهای میگرنی با بابونه، عوارض جانبی و جبران ناپذیری را برای بدن به همراه نخواهد داشت.

خواص و فواید بابونه برای نوزادان

ناحیه سر و پوست سر نوزادان بیشتر از هر عضو دیگری در معرض خطرات پوستی قرار دارد. چون در این دوران، سیستم دفاعی پوست چندان قدرتمند نیست که بتواند مانع از ورود مواد عفونت زا شود. علاوه براین، سیستم دفاعی بدن ممکن است هر عامل خارجی که به بدن وارد می‌شود، یک عامل آلرژی زا تلقی کند. بابونه می‌تواند سیستم ایمنی بخش پوست را در نوزاد افزایش بدهد. این گیاه در سایر بخش‌های بدن نوزاد نیز موجب حفظ سلامتی آن‌ها می‌شود.

• بهبود تنفس:
  فاکتورهایی که در ساختار گیاه بابونه وجود دارد که فرآیند تنفس را برای نوزاد راحت‌تر می‌کند. به نظر می‌رسد که بابونه دارای اولئیک اسید در ساختار خود است. چون اولئیک اسید می‌تواند اختلال در رگ‌های خونی را برطرف کند. سپس با رفع این اختلالات، فشار خون کنترل می‌شود. پس از کنترل فشار خون هم دم و بازدم در ریه نوزاد تقویت می‌شود.
• جلوگیری از رماتیسم:
   تشدید بیماری‌های التهابی فصلی می‌تواند منجر به بروز نشانه‌های بیماری رماتیسم شود. در بیماری رماتیسم، مفاصل اکثر قسمت‌های بدن متورم می‌شوند و گاهی هم باعث ایجاد خارش خواهد شد. این بیماری در هر بازه سنی می‌تواند در فرد بروز پیدا کند. درمان قطعی هم برای بهبود رماتیسم وجود ندارد. بهترین راه برای درمان رماتیسم، استفاده موضعی از پماد بابونه است. پماد بابونه می‌تواند تورم بیش از حد مفاصل را رفع کند و دردهای بعد از تورم مفاصل را به شدت کاهش بدهد.
• درمان اسهال:
   احساس نفخ مدام در دستگاه گوارش، حالت تهوع و استفراغ از دلایل بروز اسهال در بدن به شمار می‌روند. عصاره بابونه جزو مواد طبیعی است که مانع از تشدید این موارد منفی در بدن می‌شود. به طوری که ابتدا تهوع و استفراغ در فرد برطرف می‌شود. سپس اسهال و عوارض بعد از آن کنترل می‌شود.

کاربردهای درمانی و صنعتی بابونه 

 ویتامین‌های B1، B2 و B9 در ساختار بابونه وجود دارند. این ویتامین‌ها برای تغذیه سلول‌های پوست و مو حیاتی و ضروری هستند. لذا برای تهیه‌ی لوازم بهداشتی و آرایشی، از بابونه استفاده می‌شود.

• شامپو گیاهی بابونه:
  شامپو گیاهی بابونه برای تقویت و شستشوی موها بسیار مفید است. به طوری که با شستشوی موها، آن‌ها تقویت می‌شوند و دیگر نیازی به استفاده از تونیک و سرم مو نیست. شامپو بابونه روی موهای رنگ کرده، اثرات جانبی ندارد. پس از شستشوی موهای رنگ شده با بابونه، موها شفاف خواهند شد و حالت طبیعی دارند.
• رنگ مو بابونه:
   رنگ مو بابونه برای آن دسته از افرادی مناسب است که رنگ موهای روشن را می‌پسندند. رنگ مو کاراملی روشن، رنگ مو عسلی و رنگ مو زیتونی خیلی روشن با عصاره بابونه ترکیب می‌شوند تا رنگ مو حالت طبیعی خودش را داشته باشد. علاوه براین، حضور عصاره بابونه در رنگ مو سبب می‌شود تا اثر مواد شیمیایی روی موهای طبیعی، خنثی شود.
• کرم BB و کرم CC بابونه:
   هدف از تولید و تهیه‌ی کرم‌های BB و کرم‌های CC این است که ترشح سبوم افزایش پیدا کند. در کرم‌های BB و کرم‌های CC که با عصاره بابونه تهیه می‌شوند، میزان ترشح سبوم در پوست چندین برابر می‌شود. زمانی که ترشح سبوم افزایش پیدا کند، لک‌های پوستی به تدریج کمرنگ خواهند شد. این دقیقا همان چیزی است که از کرم‌های تقویت کننده و آرایشی می‌خواهید!
• کرم درمان شوره سر بابونه:
   برای درمان شوره سر باید مرتبا به رطوبت پوست سر توجه داشت. چون شوره سر در اثر کمبود بسیار زیاد رطوبت در پوست بوجود می‌آید. کمبود املاح و مواد معدنی در پوست هم می‌تواند اثرات سوء شوره سر را چندین برابر کند. کرم درمان شوره سر که با عصاره بابونه ترکیب شده است، شوره سر را به شدت کم می‌کند و ضخامت موها به حالت طبیعی خود باز می‌گردد.

آیا استفاده از بابونه عوارض جانبی دارد؟

آلرژی به گیاه بابونه می‌تواند نشانه‌های حساسیت را در سطح پوست چندین برابر کند. جوش‌های پوستی و حتی خارش در ناحیه رویش آن‌ها، یکی از نشانه‌های حساسیت پس از مصرف بابونه است. یکی دیگر از عوارض بابونه این است که فرد پس از مصرف آن، احساس خواب آلودگی خواهد داشت. اگر می‌خواهید ساعت‌های زیادی را رانندگی کنید یا به مطالعه بپردازید، از مصرف زیاد دمنوش بابونه خودداری کنید. چون مصرف زیاد دمنوش بابونه سبب می‌شود تا فرد احساس سرگیجه و استفراغ داشته باشد. 

سوالات متداول