واریس؛ انواع، علائم و درمان

واریس رگ‌های بزرگ و متورمی‌است که به رنگ آبی یا قرمز در سطح پوست ظاهر می‌‌شود. این مشکل معمولا بر روی لایه سطحی پوست خود را نشان می‌‌دهد. با اینکه واریس می‌‌تواند در بعضی از افراد منجر به ایجاد درد شود ولی معمولا بی ‌خطر است و بیماری حادی محسوب نمی‌‌شود. واریس معمولا در رگ‌ های سطحی پا ایجاد می‌شود ولی ممکن است در موارد بسیار نادر این مشکل در رگ‌های عمقی بدن نیز مشاهده شود.

این مورد یک بیماری بسیار نادر است که معمولا از طریق وراثت نیز منتقل می‌شود. احتمال ابتلا زنان نسبت به مردان به این بیماری دو برابر است و عامل اصلی آن نیز بارداری است. در ایالات متحده در حدود ۲۳% افراد دچار این مشکل هستند. هر گونه رگی در بدن ممکن است به واریس تبدیل شود. واریس، به صورت رگ‌ های بزرگ شده و پیچ خورده نمایان می‌‌شود.

واریس ممکن است در صورت بزرگ شدن و گشاد شدن رگ‌های شما ایجاد شود. رگ ‌هایی که دچار واریس شده‌ اند معمولا بزرگ ‌تر و متورم‌ تر از سایر رگ‌ها هستند. معمولا رگ‌ های واریسی بیشتر در پایین ساق پا مشاهده می‌شود.

علت ایجاد واریس

برای اینکه گردش خود در بدن شما به ‌درستی انجام شود و اکسیژن به تمامی‌اندام‌های شما برسد رگ‌‌ها نقش بسیار مهمی‌را ایفا می‌‌کنند. هنگامی‌که رگ‌ های شما می‌‌خواهند خون را به قلب باز گردانند پس از عبور خون بسته می‌‌شوند تا از برگشت جریان خون جلوگیری کنند. هنگامی‌که واریس ایجاد می‌شود این رگ‌ها به درستی کار نمی‌کنند و خون در رگ جمع می‌‌شود و عضلات اطرافش را تحت فشار قرار می‌‌دهد. به این ترتیب خون به جای عبور از رگ‌‌ها در آن جمع می‌‌شود و باعث فشار و گرفتگی عروق می‌شود. پاها دورترین اندام نسبت به قلب هستند بنابراین وقتی رگ‌های آن به ‌درستی عمل نکند خون در آن‌ها جمع می‌‌شود و احتمال بروز واریس را افزایش می‌‌دهد.

برخی از دلایل احتمالی واریس عبارتند از:

• بارداری:
   رگ‌ های واریسی که در دوران بارداری ایجاد می‌‌شوند به طور کلی در طی سه تا ۱۲ ماه پس از زایمان بدون درمان پزشکی بهبود می‌یابند.
• یائسگی
• سن بالای ۵۰ سال
• ایستادن برای مدت طولانی
• چاقی
• سابقه خانوادگی

در مواردی بسیار نادر یبوست و تومور نیز باعث ایجاد چنین مشکلی می‌شود. بر خلاف تصور عمومی، نشستن با پا های ضربدری باعث ایجاد واریس نمی‌شود ولی می‌تواند به تشدید این مشکل کمک نماید.

خطر ابتلا به واریس با افزایش سن بیشتر می‌شود. هرچه سن بالاتر می‌‌رود رگ‌های پا ضعیف‌ تر شده و سخت ‌تر فعالیت خود را انجام می‌دهند.

علائم واریس

علائم ابتلا به واریس شامل موارد زیر است:

• احساس درد یا سنگینی در پاها
• سوزش، ضربان و گرفتگی در پاها
• تورم در قسمت پایینی پاها پس از نشستن یا ایستادن طولانی مدت
• خارش
• تغییر رنگ پوست
• عوارض ایجاد واریس

این عوارض اگرچه در برخی موارد بسیار نادر بروز پیدا می‌‌کند ولی می‌‌تواند شامل موارد زیر باشد:

ایجاد زخم‌ های دردناک در نزدیکی رگ‌های واریسی به ‌ویژه رو مچ پا که در صورت مشاهده چنین زخم هایی باید بلافاصله به دکتر مراجعه کنید.

• لخته شدن خون:
  گاهی اوقات واریس ممکن است در رگ‌های عمیق پوست ایجاد شود. در صورت بروز چنین مشکلی معمولا پا به شدت دردناک و متورم می‌شود. این مورد بیماری است که از نظر پزشکی به آن ترومبوفلبیت می‌گویند و نیاز به مراقبت‌ های پزشکی دارد.
• خونریزی:
  گاهی اوقات رگ‌های سطحی پوست ممکن است پاره شوند منجر به خونریزی شوند. این خونریزی اکثرا بسیار جزئی و خفیف است ولی با این حال در صورت بروز چنین مشکلی بهتر است حتما به پزشک مراجعه شود.

انواع واریس

واریس انواع مختلفی از جمله خفیف، متوسط و پیشرفته دارد که در موارد شدید، عروق خیلی برجسته و کبود می‌شود.

• ورید های واریسی سافنوس بزرگ:
  سافنوس بزرگ رگی است که از مچ پا تا بالای پا کشیده می‌شود و به کشاله ران متصل می‌گردد. نواحی که بیشتر از همه دچار این نوع واریس می‌‌شوند عبارتند از: ساق پا ها، قسمت بیرونی ران‌‌ها و پشت ران‌ ها.
• ورید های واریسی سافنوس کوچک:
  این نوع ورید از قسمت بیرونی تاندون آشیل شروع می‌شود و به پشت زانو می‌‌رسد. نواحی که بیشتر از همه دچار این نوع واریس می‌شوند عبارتند از: پشت زانو و پشت مچ پا.
• ورید های واریسی شبکه‌ ای
• ورید های واریسی ناحیه تناسلی

دسته بندی انواع واریس از نظر ظاهری

• واریس رتیکولر:
  این نوع واریس معمولا باعث ایجاد بدشکلی اندام‌ ها، درد، سوزش و زخم می‌‌شود. خونریزی در این مورد معمولا بسیار شدید است.
• واریس کلانژکتازی:
  این نوع واریس مربوط به عروق نازک قرمز رنگ در سطح پوست است. معمولا لیزر درمانی برای این مورد بهترین درمان است.
• واریس‌ های طنابی شکل:
  این مورد که اصلی‌ترین و شایع‌ترین نوع واریس را تشکیل می‌دهد دارای نشانه‌هایی مانند سوزش، ایجاد لخته و یا خارش است.

راه‌های پیشگیری از واریس

هیچ روش ۱۰۰% برای جلوگیری از بروز واریس وجود ندارد. به طور کلی کارهایی که گردش خون در بدن را بهبود ببخشد می‌تواند به پیشگیری و یا درمان این مشکل کمک شایانی بکند. معمولا تمامی‌روش‌های درمانی واریس سرپایی هستند و هیچ کدامشان نیاز به بستری و عمل‌های جراحی سنگین ندارند.

• تغییر سبک زندگی:
  هر چه شما سالم‌تر زندگی کنید احتمال بروز واریس و سایر بیماری‌ها برای شما کمتر خواهد بود. پس باید سعی نمایید تمامی‌نکات گفته شده در زیر را رعایت نمایید تا به حفظ سلامتی خود و خانوادتان کمک کنید. به طور کلی ایجاد تغییرات زیر در زندگی می‌تواند به بهبود این بیماری کمک نماید: از ایستادن طولانی مدت خودداری نمایید.
• کاهش وزن:
  شما باید با اصلاح رژیم غذایی خود به درمان این بیماری کمک نمایید. غذاهایی که به سلامت شما کمک می‌کنند را در بخش بعدی بیشتر توضیح خواهیم داد.
• غذاهای حاوی فیبر:
  فیبر به عملکرد بهتر روده کمک می‌کند. اگر شما دچار یبوست هستید فشار ناشی از آن می‌تواند منجر به گشاد شدن رگ‌ هایتان شود. پس بهتر است در رژیم غذایی خود غذا های حاوی فیبر را بگنجانید. تمامی‌پزشکان به استفاده از غذا های فیبردار توصیه اکید دارند. فیبر موجود در مواد غذایی نه تنها باعث کاهش ابتلا به واریس می‌شود بلکه عمل هضم غذا را نیز آسان‌ تر می‌کند و به سلامتی کلی بدن شما یاری می‌‌رساند. مواد غذایی حاوی فیبر عبارتند از: غلات سبوس ‌دار، گندم، جودوسر، آجیل، بذر کتان، نخودفرنگی، لوبیا، انجیر، آلو، آواکادو، انواع گوجه فرنگی، کلم بروکلی، هویج، گل کلم، پیاز و سیب زمینی شیرین
• غذاهای حاوی پتاسیم:
  یکی دیگر از مواد بسیار لازم برای بدن شما پتاسیم است. کمبود پتاسیم باعث احتباس آب در بدن و به دنبال آن افزایش حجم خون می‌‌شود. این افزایش حجم خون باعث فشار به رگ‌ها خواهد شد. بنابراین بهتر است از غذاهای حاوی پتاسیم استفاده کنید. در واقع رژیم غذایی شما در سلامتیتان بسیار موثر خواهد بود. پس بهتر است همیشه از غذا های سالم و طبیعی استفاده کنید. این غذاها عبارتند از: ماست، بادام، پسته، ماهی سالمون، ماهی تن، لوبیا سفید، عدس و سبزیجات
• غذاهای فلاونوئید:
  فلاونوئید‌ها ممکن است به درمان مشکلات قلبی عروقی کمک کنند. آن‌ها می‌‌توانند به بهبود گردش خون و کاهش فشار خون کمک نمایند. غذا های دارای فلاونوئیدها عبارتند از: پیاز، سیر، فلفل دلمه ‌ای، کلم بروکلی، کاکائو، انگور، بلوبری، توت فرنگی، گیلاس و سیب
• ورزش:
  برای کمک به بهبود گردش خون در بدن ورزش کنید. اولین و عالی‌ ترین قدم برای درمان این مشکل داشتن فعالیت بدنی است. منظور از ورزش و فعالیت بدنی ورزش به صورت حرفه ‌ای نیست. همین که شما ساعتی در شبانه‌ روز را به فعالیت‌های ساده و سبک بپردازید کافی خواهد بود و نیاز بدن شما را تامین خواهد کرد. شنا، پیاده‌ روی، دوچرخه ‌سواری و یوگا همگی از ورزش‌های تاثیر گذار هستند.
  از آنجا که یکی از عوامل ایجاد واریس فشار خون بالا است شما می‌‌توانید با ورزش کردن به کنترل فشار خون خود کمک کنید و در نتیجه از بروز واریس نیز پیشگیری نمایید. همچنین می‌توانید در زمان استراحت یا خواب پا های خود را به سمت بالا بگیرید.

درمان واریس

برخی از داروهای گیاهی می‌‌توانند به کاهش علائم بیماری‌های وریدی کمک کنند. یکی از بزرگترین مزیت داروهای گیاهی نسبت به داروهای شیمیایی این است که عوارض جانبی خاص و خطرناکی ندارد.  این دارو های گیاهی به عنوان مکمل‌های خوراکی یا پماد های موضعی مورد استفاده قرار می‌گیرند. مطالعه نشان داد که روتوزید‌ها و عصاره هسته انگور ممکن است اثرات مفیدی بر گرفتگی عضلات یا بی قراری پاها داشته باشند. این مواد در گیاهان مختلف مانند گندم سیاه و سیب یافت می‌‌شود.

• روتین (Rutin):
  یک مکمل آنتی اکسیدانی، ضد التهابی و ضد دیابت محسوب می‌شود. از روتین به عنوان درمانی برای واریس و همچنین برای تورم در ساق پا و مچ پا استفاده شده است. به عنوان یک مکمل غذایی، روتین به طور معمول به صورت قرص یا کپسول عرضه می‌‌شود.
• گیاه دارویی آب بشقابی:
  منابع معتبر نشان می‌دهند که این گیاه در درمان و تقویت رگ‌های ضعیف موثر هستند. این گیاه معمولاً به صورت قرص، کپسول و عصاره مایع مصرف می‌‌شود. همچنین می‌توان آن را به صورت موضعی به شکل پماد یا کرم استفاده کرد. این گیاه ممکن است با دارو‌ها یا سایر گیاهان تداخل داشته باشد پس از قبل از مصرف حتما با پزشک مشورت کنید.
• عصاره هسته انگور:
  قرن‌ها است که از انگور، برگ انگور و شیره انگور در پزشکی استفاده می‌‌شود. تحقیقات نشان می‌‌دهند که عصاره هسته انگور می‌‌تواند به درمان علائم نارسایی مزمن وریدی کمک کند. همچنین می‌‌تواند تورم را کاهش دهد. هسته انگور حاوی ویتامین E، فلاونوئید‌ها و سایر ترکیبات است. به عنوان یک مکمل غذایی، به صورت قرص ‌ها، کپسول‌‌ها و عصاره‌ های مایع عرضه می‌‌شود. عصاره هسته انگور می‌تواند با دارو های رقیق کننده خون تداخل داشته باشد و خطر خونریزی را افزایش دهد. اگر از این دارو‌ها استفاده می‌‌کنید از مصرف عصاره انگور خودداری کنید.
• ماساژ:
  به طور کلی ماساژ در تمامی ‌اندام‌های بدن منجر به گردش خون بهتر می‌شود. برای افزایش تاثیر ماساژ تان بهتر است از سرکه سیب استفاده کنید. به این ترتیب که پوست را به سرکه سیب آغشته کرده و ماساژ دهید.
• موقع خوابیدن زیر پاهایتان بالش بگذارید:
  یکی دیگر از روش‌ های افزایش گردش خون این است که موقع خوابیدن پاهایتان کمی‌بالاتر قرار بگیرند. برای این منظور می‌توانید به پشت بخوابید و بالشتی زیر پاهای خود قرار دهید.
• جوراب ضد واریس:
  استفاده از جوراب ضد واریس اولین روشی است که باید قبل از اقدام به سایر روش‌های درمانی امتحان کنید. آن‌‌ها به طور مرتب پاهای شما را تحت فشار قرار می‌‌دهند. میزان فشرده‌ سازی بر اساس نوع و مارک جوراب متفاوت است. افراد باید به محض بیدار شدن از خواب این جوراب‌ها را بپوشند و هنگام خواب آن‌ها را از پای خود در بیاورند.
  در صورت ناراحتی یا مناسب نبودن جوراب‌ها باید با پزشک مشورت کنید. در صورت مناسب نبودن اندازه جوراب‌ها امکان دارد افراد بتوانند جورابی با اندازه مخصوص سفارش دهند. اگر جوراب‌‌ها باعث خشکی پوست پا شما می‌شوند می‌توانید قبل از خواب از پماد‌ های آبرسان استفاده کنید. افراد باید همواره مراقب پدیدار شدن علائم زخم، تاول و تغییر رنگ پوست پاهای خود باشند. این جوراب‌‌ها را می‌توانید در اکثر داروخانه‌‌ها و فروشگاه‌های لوازم پزشکی خریداری کنید.
• اسکلروتراپی:
  در این روش پزشک محلولی را به رگ‌های واریسی تزریق می‌‌کند که باعث  بسته شدن آن رگ‌‌ها می‌شود. در طی چند هفته رگ‌های واریسی باید کمرنگ ‌تر شوند. گاهی نیاز می‌‌شود این تزریق‌ها چندین بار انجام شوند. به طور کلی اگر این کار به ‌درستی انجام شود بسیار موثر خواهد بود.
• لیزر درمانی:
  پزشکان از فن‌آوری جدید در لیزر درمانی برای بستن رگ‌ های واریسی کوچ کتر استفاده می‌کنند.
• فلبکتومی:
  پزشک رگ‌های واریسی کوچک تر را از طریق تعدادی سوراخ پوستی کوچک برطرف می‌‌کند. در این روش سرپایی فقط قسمت ‌هایی از پای شما که قرار است روی آن سوراخ ایجاد شود بی ‌حس می‌شود.
• جراحی آندوسکوپیک:
  در صورت عدم موفقیت سایر روش‌ها و فقط در موارد پیشرفته شامل زخم پا ممکن است به این عمل نیاز داشته باشید. جراح با استفاده از یک دوربین فیلمبرداری نازک که در پایتان قرار می‌دهد ، رگ‌ های واریسی را مشاهده می‌کند و سپس از طریق برش‌ هایی کوچک رگ‌ها را درمان می‌کند. این روش به صورت سرپایی انجام می‌‌شود.
•  درمان با کمک کاتتر با استفاده از فرکانس رادیویی:
  در این روش پزشک لوله ‌ای را وارد رگ های واریسی می‌کند و به وسیله امواج رادیویی باعث انتقال حرارت به آن‌ها می‌‌شود. این حرارت موجب تخریب دیواره رگ‌ها و بسته شدن آن‌ها می‌گردد.

درمان‌های خانگی واریس

• بذر شاه بلوط هندی:
  اگر شما بتوانید این ماده را به صورت ژل تهیه کنید و دو بار در روز از ژل اش در ناحیه آسیب دیده استفاده کنید درد و ورم پایتان به طور قابل توجهی کاهش می‌‌یابد.
• آناناس و چغندر:
  نصف یک چغندر متوسط و نصف یک آناناس کوچک به همراه ۲ عدد ساقه کرفس و نصف فلفل دلمه‌ای زرد و یک چهارم لیمو و نیم سانت ریشه زنجبیل و کمی‌آب را مخلوط کنید. ترکیب این مواد برای درمان رگ‌های واریسی بسیار عالی است.

نکات مهم و مفید

• پاهای خود را حداقل سه بار در روز بالا نگه دارید.
• از نشستن یا ایستادن‌ های طولانی مدت خودداری کنید. اگر زخم یا عفونت باز دارید مراقب جراحات خود باشید.
• روزانه مقدار زیادی آب مصرف کنید.
• به صورت موضعی از روغن‌های گیاهی استفاده کنید.

گاهی اوقات واریس پا به قدری تشدید می‌شود که شما به راحتی می‌‌توانید نشانه‌ های آن را رو ساق پایتان مشاهده کنید. ولی گاهی اوقات واریس نشانه ظاهری ندارد و برای تشخیص آن شما نیاز به انجام سونوگرافی خواهید داشت. یکی دیگر از راه‌ های تشخیص واریس آزمون داپلر است. این آزمون لخته شدن خون و انسداد در رگ‌ها را چک می‌‌کند.

روش دیگر اسکن اولتراسوند دوگانه رگ‌ها است. این روش تصاویر رنگی از ساختار رگ‌‌ها تهیه می‌کند و به پزشک کمک می‌‌نماید هر گونه ناهنجاری در رگ‌ها را به راحتی تشخیص دهد. به طور کلی برای تشخیص بهتر این مشکل بهتر است حتما با پزشک مشورت  کنید و راه‌ های درمانی مورد نظر او را پیش بگیرید.

نکته قابل ذکر این است که با انجام تمامی‌این روش‌ها و تغییر سبک زندگی باید بدانید که رگ‌ های واریسی با گذشت زمان بدتر می‌‌شوند. ولی خبر خوب این است که این مورد هیچ گونه مشکل پزشکی حادی برای شما به وجود نخواهد آورد و جای هیچ گونه نگرانی نیست، هرچند بهتر است سریع تر برای درمان واریس اقدام کنید.

سوالات متداول