درمان زخم پای دیابتی با عسل
دیابت در بین مردم به قند خون یا مرض قند شناخته می‌شود، دیابت یعنی افزایش سطح گلوکز یا همان قند در خون. افزایش قند خون در بدن با دردسرهایی همراه است؛ دیابت مانند تمام بیماری‌ها عوارضی را در پی دارد. کنترل مداوم قند خون، وابستگی به انسولین تزریقی، ضعف سیستم ایمنی بدن، ضعف گردش خون و … از عوارض ابتلا به بیماری دیابت هستند. یکی از نگرانی‌های افراد مبتلا به قند خون، زخم شدن ناحیه پا است، که به زخم پای دیابتی معروف است. به‌طور کلی گردش خون افراد مبتلا به دیابت نسبت به افراد دیگر کندتر است، این کندی در اندام‌های تحتانی بدن به دلیل جاذبۀ زمین بیشتر می‌شود. به همین دلیل زخم افراد مبتلا به دیابت کندتر از دیگران ترمیم و بهبود می‌یابد. زخم در ناحیه پا که با کندی گردش خون درگیر است، سبب کندی ترمیم پوست می‌شود، همچنین زخم پای دیابتی با عفونت همراه است. به همین دلیل افراد مبتلا به دیابت باید نسبت به هرگونه تغییر در ناحیه پا حساس باشند و سریع به پزشک مراجعه کنند، اقدام دیر باعث گسترش عفونت و زخم می‌شود و روند درمان را دشوار می‌کند. این مطلب از مجله خانومی را به افراد مبتلا به دیابت اختصاص دادیم و نقش عسل را در ترمیم زخم پای دیابتی را بررسی کردیم. افراد زیادی درمان زخم پای دیابتی با عسل را توصیه می‌کنند، ما در این مورد تحقیق کردیم و از وبسایت‌های معتبر پزشکی برای نگارش مطلب فوق کمک گرفتیم. مطالعه این مطلب را به افرادی که خود و نزدیکانشان به دیابت مبتلا هستند، پیشنهاد می‌کنیم.
دیابت چیست؟
دیابت، کلمه‌ای است که بارها به گوش‌مان خورده و پزشکان این بیماری را از عوارض چاقی برمی‌شمارند. علت ابتلا به دیابت هنوز به‌طور کامل مشخص نیست، اما پژوهشگران و پزشکان معتقدند که یکی از دلایل افزایش بیماری دیابت چاقی مفرط است؛ اما دیابت می‌تواند زمینه ارثی و ژنتیکی نیز داشته باشد. متاسفانه اگر افراد به هر دلیلی به دیابت مبتلا شوند، درمانی برای آن وجود ندارد و فقط با رژیم غذایی و تغییر سبک زندگی و یا در مواقعی با مصرف دارو می‌توان آن را کنترل کرد. سوالی که مطرح می‌شود این است که دیابت چیست؟
منبع اصلی انرژی بدن را گلوکز تامین می‌کند، گلوکز همان قند است که بدن از راه تجزیه غذا به دست می‌آورد و آن را از طریق هورمونی که توسط لوزالمعده یا پانکراس تولید می‌شود به سلول‌های بدن می‌رساند تا انرژی مورد نیاز خود را تامین کنند. زمانی که میزان قند خون افزایش پیدا کند، دیابت اتفاق می‌افتد. اما چرا بدن این ماده یعنی قند را به سلول‌ها برای تامین انرژی نمی‌رساند؟ یا به عبارت دیگر چرا افزایش مادۀ انرژی‌زا باعث دردسر در بدن می‌شود؟! پاسخ این سوال انسولین است.
اشاره کردیم که بدن با کمک هورمونی که لوزالمعده ترشح می‌کند، قند حاصل از تجزیه غذا را به سلول‌ها می‌رساند؛ این هورمون انسولین است. لوزالمعده هورمون انسولین را ترشح می‌کند، این هورمون قند موجود در خون را که را می‌گیرد و به سلول‌ها می‌رساند تا انرژی مورد نیاز آنها تامین شود. در دو حالت دیابت ایجاد می‌شود، در یک حالت بدن به مقدار کافی انسلوین تولید نمی‌کند و در حالت دوم به‌طور کلی انسولین در بدن تولید نمی‌شود. زمانی که بدن انسولینی ترشح نکند دیابت نوع ۱ اتفاق می‌افتد و دیابت نوع ۲ در حالتی رخ می‌دهد که بدن انسولین به مقدار کافی ترشح نمی‌کند یا انسولین عملکرد مناسبی ندارد. علاوه‌بر دیابت نوع ۱ و ۲، زنان در دوران بارداری به دیابت مبتلا می‌شوند که دیابت بارداری نامیده می‌شود، این حالت معمولاً موقتی است و دلیل آن کمبود انسولین در بدن است.
دیابت نوع ۱ در کودکان و نوجوانان شایع‌تر است، برای کاهش قند خون و تبدیل آن به انرژی برای سلول‌ها از انسولین تزریقی استفاده می‌کنند. دیابت نوع ۲ به طور معمول در دوران بزرگسالی و بعد از ۳۵ سالگی ایجاد می‌شود، در این نوع دیابت سعی می‌شود که با تغییر سبک زندگی مانند ورزش کردن، رژیم غذایی صحیح و کاهش وزن از انسولین موجود در خون استفاده کنند اگر همچنان قند خون بالا بود از انسولین تزریقی برای کاهش قند خون کمک می‌گیرند.
زخم پای دیابتی
با دیابت آشنا شدیم، حالا می‌خواهیم در مورد یکی از عوارض ابتلا به دیابت صحبت کنیم. زخم پا یکی از عوارض دیابت کنترل نشده است، در اثر این زخم بافت پوست تجزیه می‌شود و لایه‌های عمیق‌تر پوست نمایان می‌شود. زخم پای دیابتی در زیر انگشت‌های پا به‌خصوص شست و برآمدگی زیر آن ایجاد می‌شود و در صورت عدم رسیدگی می‌تواند روی استخوان‌ها تاثیر بگذارد. در ابتدای متن اشاره کردیم که گردش خون در بدن افراد دیابتی کند است، به همین دلیل زخم افراد دیابتی دیرتر از حد معمول ترمیم می‌شود؛ به دلیل جاذبه زمین، گردش خون در قسمت تحتانی بدن باز هم کندتر است، به همین دلیل زخم در ناحیه پا برای افراد دیابتی ریسک بالایی دارد و بهبود آن طولانی خواهد بود.
زخم پای دیابتی ازعوارض شایع دیابت کنترل نشده است، به‌طور متوسط در ۱۵درصد بیماران دیابتی رخ می‌دهد. اگر به زخم دیابتی رسیدگی نشود، احتمال افزایش عفونت و قطع عضو وجود دارد، به همین دلیل افراد مبتلا به دیابت در صورت درد و یا تغییر در بافت پوست ناحیه پا، بلافاصله به پزشک مراجعه کنند.
علل درد و زخم پای دیابتی
قبل از بررسی راه‌های درمان زخم پای دیابتی بد نیست با علل ایجاد زخم پای دیابتی آشنا شویم. یکی از دلایل زخم شدن پا، خشکی پوست ناشی از عوارض ابتلا به دیابت است، خشکی پوست باعث خارش می‌شود و فرد با خراش دادن زیاد یا به اصطلاح خاراندن، پوست را زخم می‌کند؛ به‌علاوه ترک‌های ناشی از خشکی پوست باعث زخم در ناحیه پا می‌شود. به همین دلیل افراد دیابتی باید به خوبی از پوست خود مراقبت کنند و از پوست را به خصوص پوست ناحیه پا را مرطوب نگه دارند.
عوامل ایجاد زخم پای دیابتی:
- قند خون بالا (هیپروگلیسمی)
- اختلال حسی
- نارسایی عروق پا
- ضعف سیستم ایمنی بدن
- عدم رعایت بهداشت پا
- تغییر فرم به علت فشار نامناسب پا
گردش خون ضعیف نوعی بیماری عروقی است که در آن خون به‌طور کامل در ناحیه پا جریان نمی‌یابد، این ضعف در گردش خون باعث می‌شود که زخم دیر بهبود یابد و درمان آن دشوار باشد. قند خون بالا یا به عبارتی دیابت کنترل نشده فرد را در معرض خطر زخم پای دیابتی قرار می‌دهد و باعث می‌شود که درمان زخم کند و دشوار باشد. بنابراین کنترل قند خون قبل و بعد از ابتلا به زخم پای دیابتی اولویت است. فقط افراد مبتلا به دیابت نوع یک در معرض خطر زخم پا نیستند، خطر زخم پا افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ را نیز تهدید می‌کند. حتی بیشتر اوقات درمان زخم پای دیابتی و کنترل عفونت در دیابت نوع ۲ سخت‌تر است.
آسیب عصبی منجر به از دست دادن حس در پاها می‌شود. اعصاب آسیب‌دیده احساس درد و خستگی در پا ایجاد می‌کنند، در نهایت با از بین رفتن حس، درد پا کاهش پیدا می‌کند. از بین رفتن احساس در پاها باعث می‌شود که زخم‌های بدون درد در ناحیه پا ایجاد شود. زخم پا به صورت آسیب و تخلیه بافت پوست ظاهر می‌شود و گاهی به شکل یک توده بدون درد است.
درمان زخم پای دیابتی با عسل
همیشه پیشگیری بهتر از درمان است، پس افراد مبتلا به دیابت باید با کنترل قند خون، رژیم غذایی سالم و ورزش از ایجاد زخم در ناحیه پا پیشگیری کنند. اما اگر به هر دلیلی زخم در ناحیه پا ایجاد شد، سریعاً به پزشک مراجعه کنید. اما عسل چه کمکی می‌تواند به بهبود زخم پای دیابتی کند؟
به افراد مبتلا به دیابت تجویزهای متعددی می‌شود تا بتوانند قند خون خود را کنترل کنند و وابستگی به انسولین را کاهش دهند، بسیاری از این تجویزها غیرعلمی و ثابت نشده است. به همین دلیل افراد مبتلا به دیابت کمتر به روش‌های طب سنتی اعتماد می‌کنند. عسل یکی از مواد غذایی است که بیماران مبتلا به دیابت مجاز به استفاده از آن هستند اما به دلیل گلوکز موجود در ترکیبات آن افراط در مصرف آن ممنوع است. اما سال‌ها است که افرادی که دچار زخم پای دیابتی می‌شوند، پیشنهاد می‌کنند که از عسل به صورت موضعی برای درمان زخم استفاده کنند.
تحقیقات زیادی در مورد خواص و فواید عسل انجام شده است؛ یکی از خواصی که در طی تحقیقات ثابت شده است، تسریع بهبود و ترمیم زخم است. در بعضی از بیمارستان‌ها پانسمان آغشته به عسل را به همراه پمادهای مختلف استفاده می‌کنند تا روند بهبود و ترمیم زخم تسریع شود.
در مورد تاثیر عسل در روند بهبود و ترمیم زخم پای دیابتی نیز تحقیقات ویژه‌ای انجام شده است، تحقیقات و آزمایش‌های بالینی نشان می‌دهد که عسل می‌تواند مکمل داروها و پمادهای دیگر در درمان زخم پای دیابتی باشد. اما عسل به تنهایی نمی‌تواند به درمان زخم پای دیابتی کمک کند، به‌خصوص اگر زخم و عفونت پیشرفت کرده باشند. اگر زخم در مراحل اولیه است، با تشخیص پزشک می‌توانید از عسل طبیعی برای درمان کمک بگیرید، در این مواقع پزشک پانسمان آغشته به عسل را پیشنهاد می‌دهد، به شرطی که عسل ۱۰۰درصد طبیعی و ارگانیک باشد.
آزمایش‌ها و تحقیقاتی که در مورد تاثیر عسل در درمان زخم پای دیابتی انجام شده است، کافی نیست. به همین دلیل نمی‌توان با قاطعیت در مورد خواص عسل برای درمان زخم پای دیابتی نظر داد و این نظریه را رد یا تایید کرد. زخم پای دیابتی بسیار حساس است وگاهی منجر به قطع عضو می‌شود، بنابراین باید درمان زیر نظر پزشک متخصص صورت بگیرد. برای درمان زخم پای دیابتی با عسل ابتدا با پزشک مشورت کنید و در صورت تایید، استفاده از عسل در روند درمان زخم پای دیابتی بلامانع است.
