پسوریازیس؛ انواع، علائم و درمان
راهنمای محتوا
پسوریازیس یک بیماری خود ایمنی مزمن است که باعث تجمع سریع سلولهای پوستی در مناطقی از پوست میشود. این تجمع سلول‌ها باعث پوسته پوسته شدن و مشکلاتی در سطح پوست میشود.
درواقع میتوان گفت بدن فردی که به این بیماری مبتلا میشود با سرعتی بیش از سرعت معمول سلول پوستی می‌سازد و همین امر فرد را دچار این مشکل می‌کند. به طور معمول، سلولهای پوست در اعماق پوست رشد می‌کنند و به آرامی به سطوح بالاتر می‌روند. در نهایت تبدیل به سلول مرده شده و می‌ریزند. چرخه زندگی معمول سلولهای پوستی یک ماه است ،در افراد مبتلا به پسوریازیس، این روند تولید سلول پوستی ممکن است فقط در طی چند روز اتفاق بیفتد. به همین دلیل، سلولهای پوستی فرصت ندارند از بین بروند. این تولید بیش از حد سریع منجر به تجمع سلولهای پوستی میشود.
التهاب و قرمزی در اطراف این ضایعه‌ی پوستی نسبتاً شایع است. شکل‌های معمول پسوریازیس به رنگ سفید و تاحدی نقره ای هستند و هاله‌هایی قرمز یا صورتی رنگ دارند که ملتهب و حساس است و ممکن است به راحتی ترک بخورد.
این ضایعات فلس مانند به طور معمول در مفاصل، از جمله آرنج و زانو ایجاد میشود. آنها ممکن است در هر نقطه از بدن، از جمله دست ها،پاها ،گردن،پوست سر، صورت ایجاد شوند و انواع کمتر شایع پسوریازیس ناخن، دهان و اطراف دستگاه تناسلی تأثیر می‌گذارد.
طبق یک مطالعه در آمریکا، حدود۷.۴ میلیون آمریکایی به پسوریازیس مبتلا هستند. اشخاصی که بیماری‌هایی نظیر دیابت نوع دوم ،بیماری التهابی روده، بیماری قلبی، آرتریت پسوریازیس، اضطراب و یا افسردگی دارند بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
انواع مختلف پسوریازیس کدامند؟
پنج نوع پسوریازیس وجود دارد که در ادامه به بررسی آنها می پردازیم :
- پسوریازیس پلاکی:
پسوریازیس پلاکی متداول ترین نوع پسوریازیس است. بنابر تحقیقات آکادمی پوست آمریکا حدود ۸۰ درصد افراد مبتلا به بیماری پسوریازیس به این نوع شایع مبتلا هستند. در این نوع لکه‌های قرمز و ملتهب دیده میشود که به صورت موضعی در مناطقی از پوست وجود دارند. این لکه‌ها غالباً با تکه‌های فلس مانند یا پلاکهای نقره ای مایل به سفید پوشانده می‌شوند. این پلاک‌ها معمولاً در آرنج، زانو و پوست سر دیده می‌شوند. - پسوریازیس گوتات یا خالدار:
پسوریازیس گوتات در کودکان شایع‌تر است. این نوع پسوریازیس باعث ایجاد لکه‌های کوچک صورتی میشود. شایعترین پسوریازیس خالدار روی بدن، در بازوها و پاها رخ می‌دهد. این لکه‌ها به ندرت مانند پسوریازیس پلاک ضخیم یا برجسته می‌شوند. - پسوریازیس پوسچولار:
پسوریازیس پوسچولار بیشتر در بزرگسالان دیده میشود. این نوع، باعث ایجاد تاول‌های سفید و چرکی میشود و مناطق گسترده ای از پوست قرمز و ملتهب میشود. پسوریازیس پوسچولار به طور معمول در نواحی محدودتری از بدن مانند دست‌ها یا پاها قرار دارد، اما امکان این نیز وجود دارد که گسترش یابد. - پسوریازیس معکوس:
پسوریازیس معکوس باعث ایجاد مناطق قرمز روشن روی پوست میشود و روی آن براق و ملتهب میشود. لکه‌های پسوریازیس معکوس در زیر بغل یا سینه‌ها، در کشاله ران یا اطراف چین و چروکهای اندام تناسلی ایجاد میشود. - پسوریازیس اریتودرمیک:
پسوریازیس اریتودرمیک نوع شدید پسوریازیس و بسیار نادر است. این نوع از پسوریازیس غالباً قسمتهای زیادی از بدن را همزمان در بر می‌گیرد. و کل سطح پوست تقریباً آفتاب سوخته به نظر می‌رسد. پلاک‌هایی که اغلب در اندازه‌های بزرگ رشد می‌کنند روی سطح پوست دیده میشود. غیر معمول نیست که فرد مبتلا به این نوع پسوریازیس تب خفیف یا شکل شدیدی از احساس بیماری را تجربه کند.
این نوع پسوریازیس می‌تواند خطر مرگ به همراه داشته باشد، بنابراین افراد باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنند. - پسوریازیس صورت:
پسوریازیس صورت اغلب از پسوریازیس پوست سر شروع میشود. در این مشکل ضایعات همراه با خارش و رنگ قرمز یا بنفش از سمت پوست سر به سمت صورت حرکت می‌کنند. در بعضی مواقع، لکه ها به رنگ سفید نقره ای هستند. فرد مبتلا به پسوریازیس اغلب سلولهای پوستی مرده ای در موهای خود خواهد داشت. در نگاه اول، این ممکن است شبیه شوره سر ناشی از خشکی یا حساسیت پوست باشد.
پسوریازیس صورت گاهی اوقات می‌تواند روی پلک ها تأثیر بگذارد و حتی مژه ها را درگیر کند. این مشکل باعث تغییر رنگ پلک به رنگ قرمز یا بنفش و تورم و پوسته پوسته شدن پلک میشود. در صورت درگیر شدن مژه ها ممکن است مژه ها به چشم ها فشار آورده و باعث التهاب شوند. این مشکل می‌تواند باعث تغییر رنگ قرمز یا بنفش، تورم و پوسته شدن پلک ها شود. در شرایط بسیار نادر، ممکن است فرد پسوریازیس چشم را تجربه کند. همچنین پسوریازیس می‌تواند علائمی‌را در لب ها، گونه ها، لثه ها یا داخل بینی ایجاد کند. این موارد اغلب بسیار ناخوشایند هستند و ممکن است بر توانایی فرد در جویدن و بلعیدن غذا تأثیر بگذارد. - پسوریازیس گوش:
اگر یک درد مداوم یا خارش روی پوست اطراف گوش خود دارید، ممکن است به پسوریازیس مبتلا شده باشید. پسوریازیس معمولا در مجرای خارجی گوش ایجاد میشود اما صرف نظر از اینکه کدام قسمت از گوش را درگیر می‌کند این مشکل، شنوایی را دشوار می‌کند. علائم پسوریازیس گوش ممکن است شامل موارد زیر باشد: درد گوش، وزوز گوش، خارش گوش،مناطق تحریک شده کوچک و بزرگ روی پوست گوش، پوست خشک و ترک خورده، کاهش شنوایی و احساس انسداد، شیوع پسوریازیس در گوش یک مشکل معمول است.
علائم پسوریازیس چیست؟
علائم پسوریازیس در افراد مختلف متفاوت است و به نوع پسوریازیس بستگی دارد. نواحی پسوریازیس می‌توانند در حد کمی‌پوسته پوسته شدن پوست سر یا آرنج باشند، یا قسمت زیادی از بدن را بپوشانند.
شایعترین علائم پسوریازیس پلاک عبارتند از:
- لکه‌های قرمز، تورم و التهاب پوست
- لکه‌ها یا پلاکهای نقره ای مایل به سفید و لکه‌های قرمز در اطراف آن
- خشکی پوست که ممکن است منجر به ترک خوردگی و خونریزی شود.
- احساس درد در اطراف زخم‌ها
- احساس خارش و سوزش در اطراف زخم‌ها
- ضخیم و ناهموار شدن سطح ناخن‌ها
- درد و تورم در مفاصل
همه افراد همه این علائم را تجربه نخواهند کرد. برخی از افراد نیز که نوع پسوریازیس خفیف‌تری را تجربه می‌کنند ممکن است علائم کاملاً متفاوتی را مشاهده کنند. بیشتر افراد مبتلا به پسوریازیس به صورت دوره‌ای علائم را تجربه می‌کنند. این بیماری ممکن است علائم شدیدی را برای چند روز یا چند هفته ایجاد کند و سپس علائم برطرف شده و تقریباً قابل مشاهده نباشند اما در عرض چند هفته با ایجاد یک مشکل مشخص علائم پسوریازیس نیز بازگردد و یا تشدید شود. گاهی نیز علائم به کل خودبخود برطرف می‌شوند.
هنگامی که علائم فعالی از بیماری ندارید میتوان گفت در دوره کاهش بیماری هستید. اما این به این معنی نیست که این بیماری برطرف یا درمان شده است و فقط به این معناست که علائم بیماری کاهش یافته.
آیا پسوریازیس قابل سرایت است؟
پسوریازیس یک بیماری واگیردار نیست. این بیماری نتیجه‌ی ویروس یا باکتری نیست که قابل انتقال به فردی دیگر باشد و لمس ضایعه پسوریازیس نیز دراشخاص دیگر باعث ایجاد این بیماری نمی‌شود. مهم است که این آگاهی به مردم داده شود زیرا بسیاری از مردم فکر می‌کنند پسوریازیس یک بیماری واگیردار است.
چه عواملی باعث پسوریازیس می‌شوند؟
پزشکان در مورد علت پسوریازیس مطمئن نیستند. اما با علم امروز دو عامل اصلی را مسبب این بیماری می‌داند: ژنتیک و سیستم ایمنی بدن.
- عوامل متاثر از سیستم ایمنی:
پسوریازیس یک بیماری خود‌ایمنی شناخته میشود. در بیماری‌های خود‌ایمنی سیستم ایمنی فرد به بدن خود شخص به اشتباه حمله می‌کند.در پسوریازیس، گلبولهای سفید خون معروف به سلولهای T به اشتباه سلولهای پوست را مورد حمله قرار می‌دهند.
در بدن افراد به طور معمول گلبولهای سفید به باکتری‌ها یا محل زخم و مشکلات پوستی حمله می‌کنند و درصدد ترمیم پوست برمی‌آیند. در این بیماری با حمله اشتباه روند تولید سلولهای پوستی به بیش از حد به معمول می‌رسد. تولید سلولهای پوستی در یکی محل از پوست انباشته میشود و موجب تغییر بافت سطح پوست و سفت شدن آن می‌شوند و این منجر به تشکیل پلاکهای این بیماری میشود و همچنین موجب قرمزی و التهاب پوست خواهد شد. - عوامل ژنتیکی:
برخی عوامل ژنتیکی باعث میشود شما احتمال ابتلا به این بیماری را بیشتر داشته باشید. اگر از اقوام درجه یک شما کسی به این بیماری مبتلاس خطر ابتلای شما نیز بالا می‌رود. اما نگران نباشید چرا که در نهایت با وجود ژن‌های مرتبط با این بیماری تنها دو الی سه درصد احتمال وجود دارد که شما به پسوریازیس مبتلا شوید.
عوامل محرک پسوریازیس
برخی مسائل می‌توانند محرک پسوریازیس باشند و به تشدید شدن یا برگشتن علائم مربوط به آن کمک کنند. شما در دوره‌های مختلف ممکن است عوامل محرک مختلفی به تجربه برای این بیماری پیدا کنید و برخی اوقات این محرک‌ها در طول زمان تغییر می‌کنند.
شایعترین عوامل ایجاد کننده پسوریازیس عبارتند از:
- اضطراب و مشکلات روحی:
اضطراب و تنش‌های روحی می‌توانند باعث تشدید یا برگشتن علائم پسوریازیس شوند. بنابراین اگر از این بیماری رنج می‌برید بهتر است کنترل استرس و تنظیم شرایط روحی را در دستور کار خود قرار دهید تا کمتر دچار مشکل شوید. - مصرف الکل:
مصرف زیاد الکل می‌تواند باعث تحریک پسوریازیس در پوست شود. مصرف الکل به طور کلی روی پوست تاثیرات مخربی می‌گذارد و برای محافظت از پوستتان به طور کلی باید از مصرف بی‌رویه الکل بپرهیزید. اما اگر به پسوریازیس مبتلا هستید به طور ویژه باید به این مسئله توجه کنید و مراقب سلامت خود باشید. - ایجاد زخم یا ضایعه‌های پوستی:
هر اتفاقی که برای پوست شما بیفتد مانند زخم‌ها یا برش‌های ناگهانی یا آفتاب سوختگی شدید و یا حتی تزریق واکسن ممکن است منجر به تحریک پوست شما شود و پسوریازیس را بیدار کند. - برخی از داروها:
برخی از داروها محرک پسوریازیس محسوب می‌شوند. این داروها عبارتند از:لیتیوم ،داروهای ضد مالاریا، داروهای مرتبط با فشار خون بالا
عفونت:
پسوریازیس به این دلیل که تا حد زیادی توسط سیستم ایمنی بدن ایجاد میشود، هر آنچه که سیستم ایمنی بدن را فعال‌تر کند می‌تواند منجر به پسوریازیس شود و به حمله اشتباه گلبولهای سفید به پوست کمک کند. وجود عفونت حتی یک گلودرد ساده هم می‌تواند محرک این بیماری شود.
اما نگران نباشید راه‌های زیادی برای کنترل یا بهبود پسوریازیس وجود دارد که می‌توانید از آنها بهره ببرید. در اینجا چند نمونه را ذکر می‌کنیم:
درمان پسوریازیس
اگر به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید معمولا با یک معاینه ی ساده پوستی قادر به تشخیص بیماری خواهد بود، علائم پسوریازیس معمولا به سرعت قابل تشخیص است و یک متخصص به راحتی می‌تواند علائم آن را از سایر بیماری‌های مشابه تفکیک کند. اما حتما به یاد داشته باشید اگر هر یک از بیماری‌های زمینه‌ای که پیش از این ذکر کردیم را دارا هستید یا اگر فردی مبتلا در خانواده خود دارید حتما پزشک را در جریان بگذارید.
اگر درصدی پزشک احتمال بیماری دیگری را بدهد یا بخواهد از بیماری اطمینان حاصل کند ممکن است از پوست شما نمونه برداری کند و بعد تشخیصش را به شما اعلام کند.در ای روش نمونه پوستی به آزمایشگاه فرستاده میشود و خوبی این روش این است که نوع پسوریازیس شما هم مشخص خواهد شد و همچنین با این روش پزشک می‌تواند احتمال سایر اختلالات پوستی یا عفونت‌ها را رد کند.
پسوریازیس درمان قطعی و کامل ندارد و در درمان آن بیشتر روی کاهش التهاب و عوارض تاکید میشود . معمولا به تشخیص پزشک افراد مبتلا به پسوریازیس متوسط تا شدید ازانواع روش‌ها و یا ترکیبی از چند روش درمانی بهره مند می‌شوند. ابتدا درمان برای کاهش مشکلات بیماری با یک نوع درمان شروع میشود و اگر علائم کاهش نیافتند پزشک به سراغ انواع دیگر می‌رود و درنهایت ممکن است با یک نوع درمان یا ترکیبی از چند نوع درمان بیماری کنترل شود.
- درمان با داروهای موضعی:
کرم‌ها و پمادهایی برای درمان پسوریازیس وجود دارند که با استفاده آنها در محل زخم می‌توانید به بهبود آن کمک کنید:
ساده ترین آنها استفاده از مرطوب کننده است که به کاهش مشکلات پسوریازیس کمک می‌کند. از دیگر پمادها نیز میتوان از کورتیکواستروئیدهای موضعی، رتینوئیدهای موضعی، آنترالین، اسید سالیسیلیک و ویتامین دی نام برد. - استفاده از دیگر انواع دارو:
افرادی که پسوریازیس در آنها شدت زیادی دارد و یا کسانی که سایر روش‌های درمانی روی آنها خوب جواب نداده ممکن است با تجویز پزشک به استفاده از داروهای خوراکی یا تزریقی روی بیاورند. برخی از این داروها دارای عوارض زیادی هستند و معمولا پزشکان استفاده از آنها را برای کوتاه مدت و با دوز مشخص تجویز می‌کنند و هرگز نباید بیمار بدون مشورت پزشک به این داروها رو بیاورد. این داروها شامل داروهای بیولوژیکی، رتینوئیدها، سیکلوسپورین و متوترکسات میشود. - داروهای بیولوژیکی:
این نوع از دارو روی تغییرات سیستم ایمنی بدن کار می‌کند و با تنظیم آن به کنترل بیماری کمک می‌کند. این داروها معمولا به صورت تزریقی استفاده می‌شوند. - رتینوئیدها:
رتینوئیدها با کاهش تولید سلولهای پوستی به برطرف کردن بیماری کمک می‌کنند. مشکل این داروها این است که با قطع دارو ممکن است دوباره شاهد علائم بیماری باشید. همچنین این دارو ممکن است عوارض جانبی خاصی مانند ریزش مو یا برخی مشکلات التهابی داشته باشد. همچنین این نوع دارو برای افراد باردار یا کسانی که تصمیم به بارداری دارند تجویز نمی‌شود چرا که ممکن است مشکلاتی برای جنین به وجود آورد. - سیکلوسپورین:
سیکلوسپورین پاسخ سیستم ایمنی بدن را تحت کنترل قرار می‌دهد و بدین وسیله علائم پسوریازیس را کاهش دهد. اما همین موضوع ممکن است سیستم ایمنی بدن شما را ضعیف کند و باعث شود به راحتی بیمار شوید. از عوارض جانبی احتمالی آن نیز میتوان به مشکلات کلیوی و بالا بردن فشار خون اشاره کرد. - متوترکسات:
متوترکسات هم مانند سیکلوسپورین با سرکوب سیستم ایمنی بدن بیماری را کنترل می‌کند و بنابراین در دوزهای کم تجویز میشود و استفاده از آن نیز برای مدتی کوتاه مجاز است چرا که در طولانی مدت می‌تواند عوارض جانبی جدی مانند آسیب‌های کبدی ایجاد کند و یا باعث کاهش تولید گلبولهای قرمز و سفید شود. - درمان با اشعه و نور:
در این روش درمانی پسوریازیس از نور ماورا بنفش (UV) یا نور طبیعی استفاده میشود. تابیدن نور به پوست باعث میشود گلبولهای سفیدی که با پرکاری به بدن حمله می‌کنند از بین بروند نور UVA و UVB می‌توانند کمک کنند تا علائم پسوریازیس از بین بروند این درمان برای سطح خفیف تا متوسط بیماری می‌تواند مفید باشد.
توصیه‌هایی برای مبتلایان به پسوریازیس
تغییر سبک زندگی می‌تواند به بهبود پسوریازیس بسیار کمک کند. شما می‌توانید با کنترل مواد غذایی مصرفی یا مراقبت‌های ویژه به کاهش علائم و مشکلات ناشی از این بیماری کمک کنید. در اینجا برخی از این موارد را برای شما ذکر خواهیم کرد:
- کاهش وزن:
اضافه وزن برای مبتلایان پسوریازیس چالش‌های مضاعف ایجاد خواهد کرد. هرچند که دقیقا رابطه بین این بیماری و اضافه وزن به لحاظ علمی مشخص نشده ولی شواهد نشان می‌دهد با کاهش وزن و تناسب می‌توانید به بهبود بیماری کمک کنید و همچنین تاثیر درمان‌هایتان را سرعت ببخشید. هرچند که اگر هم تناسب اندام و متعادل بودن وزن به این بیماری کمک نکند باز هم شما با سالم‌تر زندگی کردن به شرایط خود کمک کرده‌اید. - قلب خود را سالم نگه دارید:
برای کاهش مشکلات پسوریازیس باید به سلامت قلب خود و رژیم غذایی مربوط به آن توجه ویژه داشته باشید. مصرف چربی‌های اشباع شده را کاهش دهید این کار با کاهش استفاده از محصولات حیوانی مانند گوشت و لبنیات میسر میشود. مصرف غذاهای حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ مانند ماهی آزاد، ساردین و میگو را افزایش دهید و از استفاده از منابع گیاهی امگا ۳ شامل گردو، دانه‌های کتان و سویا غافل نشوید. - از مصرف غذاهای محرک خودداری کنید:
پسوریازیس باعث التهاب میشود. برخی از غذاها نیز الهتاب آور هستند و می‌توانند این شرایط را تشدید کنند. اجتناب از این غذاها ممکن است علائم را بهبود بخشد. این غذاها عبارتند از:گوشت قرمز،شکر،غذاهای فراوری شده مانند سوسیس و کالباس، و برخی محصولات لبنی - مصرف ویتامین‌ها را در برنامه روزانه خود قرار دهید:
برخی از پزشکان به شما توصیه می‌کنند که غذاهای مغذی بخورید و کمبود ویتامین و پروتئین و.. را از طریق غذاها تامین کنید. اما با بهترین برنامه غذایی هم ممکن است شما برخی کمبودها در بدنتان داشته باشید. پس با مشورت پزشک و چکاپ بدنتان کمبودهای بدنتان را بشناسید و برای جبران آن از طریق مکمل‌های غذایی و ویتامین‌ها اقدام کنید.
همچنین باید به خاطر داشته باشید که باید از اضطراب و تنش دوری کنید و با ورزش و هر آنچه شما را آرام نگه می‌دارد شرایط خود را بهبود ببخشید. دائم از مرطوب کننده‌ها استفاده کنید و از دوش گرفتن با آب بسیار داغ بپرهیزید.
سوالات متداول
آیا پسوریازیس درمان دارد؟
درمانهای این بیماری بیشتر برای کنترل آن هستند و نه درمان قطعی. با این حال با توجه به نوع بیماری و درجه آن میشود داروهایی را تجویز کرد.
چه عواملی باعث شدت پسوریازیس می‌شوند؟
استرس، برخی از داروهای شیمیایی، ژنتیک و چاقی از جمله عواملی هستند که باعث شدید شدن بیماری پسوریازیس می‌شوند.
نشانههای پسوریازیس کدامند؟
اصلیترین نشانه بیماری پسوریازیس التهاب و زخمهای سرخ پوستی است.
