دیابت؛ انواع، علایم و درمان

دیابت به گروهی از بیماری ها گفته می‌شود که در آن بدن به اندازه کافی انسولین تولید نمی‌کند یا از انسولین تولید شده به درستی استفاده نمی‌کند و یا ترکیبی از هر دو را به نمایش می‌گذارد. وقتی هر یک از این موارد اتفاق می‌افتد، بدن قادر نیست قند را از خون وارد سلول کند در نتیجه منجر به افزایش سطح قند  در خون می‌شود. در واقع دیابت یک بیماری مزمن (طولانی مدت) است که بر نحوه تبدیل غذا به انرژی توسط بدن تأثیر می‌گذارد.

بیشتر غذایی که می‌خوریم به قند(گلوکز) تجزیه می‌شود و در جریان خون آزاد می‌شود. هنگامی‌که قند خون شما بالا می‌رود، این امر به لانکراس شما دستور می‌دهد که انسولین آزاد کند. انسولین مانند یک کلید برای وارد کردن قند خون به سلولهای بدن برای استفاده از آن به عنوان انرژی عمل می‌کند.

اگر به دیابت مبتلا هستید، بدن شما انسولین کافی تولید نمی‌کند یا نمی‌تواند از انسولین ساخته شده به اندازه کافی استفاده کند. وقتی انسولین کافی وجود ندارد یا سلول ها به انسولین پاسخ نمی‌دهند، قند خون بیش از حد در جریان خون باقی می‌ماند. با گذشت زمان، این موضوع می‌تواند مشکلاتی جدی برای سلامتی مانند بیماری قلبی، از دست دادن بینایی و بیماری های کلیوی ایجاد کند.

برای دیابت هنوز درمانی وجود ندارد، اما کاهش وزن، خوردن غذای سالم و تحرک می‌تواند بسیار  کمک کننده باشد. مصرف دارو در صورت لزوم، دریافت آموزش و حمایت برای کنترل دیابت و پایبندی به چکاپ مرتب می‌تواند تأثیر دیابت بر زندگی شما را کاهش دهد.

سه نوع اصلی دیابت عبارتند از:

• دیابت نوع ۱
• دیابت نوع ۲
• دیابت بارداری

دیابت نوع ۱

تصور می‌شود که دیابت نوع ۱ ناشی از یک واکنش خود ایمنی است (بدن به اشتباه به خود حمله می‌کند) که بدن شما را از ایجاد انسولین متوقف می‌کند. تقریباً ۵ تا ۱۰ درصد از افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ دارند. علائم دیابت نوع ۱ اغلب به سرعت ایجاد می‌شوند. این معمولاً در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان تشخیص داده می‌شود. اگر دیابت نوع ۱ دارید، برای زنده ماندن باید هر روز انسولین مصرف کنید. در حال حاضر، هیچ کس نمی‌داند که چگونه از دیابت نوع ۱ جلوگیری کند.

دیابت نوع ۲

با دیابت نوع ۲، بدن شما از انسولین به خوبی استفاده نمی‌کند و نمی‌تواند قند خون را در سطح طبیعی نگه دارد. حدود ۹۰-۹۵٪ افراد دیابتی نوع ۲ دارند. این بیماری در طی سالیان متمادی ایجاد می‌شود و معمولاً در بزرگسالان تشخیص داده می‌شود (اما در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان بیشتر و بیشتر). ممکن است هیچ علائمی‌‌مشاهده نکنید، بنابراین مهم است که در صورت خطر قند خون خود را آزمایش کنید. با تغییر سبک زندگی سالم، مانند کاهش وزن، خوردن غذای سالم و تحرک، می‌توان از ابتلا به دیابت نوع ۲ پیشگیری یا به تأخیر انداخت.

دیابت بارداری

دیابت بارداری در زنان بارداری که هرگز دیابت نداشته اند ایجاد می‌شود. اگر به دیابت بارداری مبتلا هستید، کودک شما بیشتر در معرض خطر سلامتی است. دیابت بارداری معمولاً پس از تولد کودک شما از بین می‌رود اما احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ در اواخر زندگی را افزایش می‌دهد. کودک شما به احتمال زیاد در کودکی یا نوجوانی دچار چاقی می‌شود و در اواخر زندگی نیز به دیابت نوع ۲ مبتلا می‌شود.

همه گیری دیابت

دیابت یکی از سریعترین چالشهای سلامتی قرن بیست و یکم است، در طی ۲۰ سال گذشته تعداد بزرگسالان مبتلا به دیابت بیش از سه برابر شده است

در سال ۲۰۰۰، تخمین جهانی بزرگسالان مبتلا به دیابت ۱۵۱ میلیون نفر بوده است. تا سال ۲۰۰۹ با ۸۸٪ رشد به ۲۸۵ میلیون رسیده بود. امروزه، محاسبات نشان دهنده‌ی این است که ۹.۳٪ از بزرگسالان ۲۰ تا ۷۹ ساله – ۴۶۳ میلیون نفر – با دیابت زندگی می‌کنند. ۱.۱ میلیون کودک و نوجوان زیر ۲۰ سال نیز با دیابت نوع ۱ زندگی می‌کنند.

چرا دیابت در حال افزایش است؟

شیوع فزاینده دیابت در سراسر جهان توسط یک کنش متقابل پیچیده از عوامل اقتصادی اجتماعی، جمعیت شناختی، محیطی و ژنتیکی هدایت می‌شود. افزایش مداوم عواملی مانند چاقی، رژیم های غذایی ناسالم و بی تحرکی گسترده بدنی موجب رشد امار مبتلایان به دیابت نوع ۲ شده است. با این حال، سطح دیابت نوع ۱ در دوران کودکی نیز در حال افزایش است.

علایم و عوارض

عوارض دیابت به طور کلی با گذشت زمان ایجاد می‌شود. عدم کنترل سطح قند خون خطر عوارض جدی را افزایش می‌دهد.

• عوارض مزمن
• بیماری رگ ،که منجر به حمله قلبی یا سکته مغزی میشود
• مشکلات چشمی، به نام رتینوپاتی
• عفونت یا بیماری های پوستی
• آسیب عصبی، یا نوروپاتی
• آسیب کلیه، یا نفروپاتی
• قطع عضو به دلیل نوروپاتی یا بیماری عروقی

دیابت نوع ۲ ممکن است خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را افزایش دهد، به خصوص اگر قند خون شما به خوبی کنترل نشده باشد.

انواع مختلف دیابت چگونه درمان می‌شود؟

مهم نیست که چه نوع دیابتی دارید، باید برای کنترل آن با دکتر خود همکاری نزدیک  و متداوم داشته باشید. هدف اصلی این است که سطح گلوکز خون را در محدوده‌ی هدف خود نگه دارید. پزشک به شما اطلاع خواهد داد که دامنه هدف شما باید چقدر باشد. اهداف با توجه به نوع دیابت، سن و وجود عوارض مختلف، متفاوت است.

اگر به دیابت بارداری مبتلا باشید، شدت بیماری عموما کمتر از افراد مبتلا به انواع دیگر دیابت خواهد بود.

فعالیت بدنی قسمت مهمی‌در مدیریت دیابت است. از پزشک خود بپرسید که چند دقیقه در هفته باید به ورزش های هوازی اختصاص دهید. رژیم غذایی نیز  برای کنترل دیابت بسیار مهم است. همچنین باید فشار خون و کلسترول خود را نیز کنترل کنید. در زیر علائم رایج دیابت نام برده شده است. با این حال، علایم برخی از افراد مبتلا به دیابت آنقدر خفیف هستند که مورد توجه قرار نمی‌گیرند.

علائم و نشانه های رایج دیابت:

• تکرر ادرار
• احساس تشنگی شدید
• احساس گرسنگی شدید – حتی اگر غذا می‌خورید
• خستگی مفرط
• تاری دید
• بریدگی ها / کبودی هایی که دیر بهبود می‌یابند
• کاهش وزن – حتی اگر بیشتر غذا می‌خورید (نوع ۱)
• سوزن سوزن شدن، درد یا بی حسی دست و پا (نوع ۲)

تشخیص و درمان به موقع دیابت می‌تواند خطر ابتلا به عوارض شدید را کاهش دهد.

اگرچه شباهت های زیادی بین دیابت نوع ۱ و ۲ وجود دارد، اما علت و روش درمان هر یک بسیار متفاوت است. برخی از افراد، به ویژه بزرگسالانی که به تازگی مبتلا به دیابت نوع ۱ تشخیص داده شده اند، ممکن است علائمی‌مشابه دیابت نوع ۲ داشته باشند و این همپوشانی بین انواع آن گیج کننده باشد.

علایم پوستی دیابت

دیابت می‌تواند بر روی هر قسمت از بدن از جمله پوست تأثیر بگذارد. در حقیقت چنین مشکلاتی گاهی اوقات اولین نشانه‌های ابتلای فرد به دیابت است. خوشبختانه اکثر این بیماری های پوستی قابل پیشگیری اند یا به راحتی درمان می‌شوند.

برخی از این بیماری‌های پوستی را هرکسی می‌تواند داشته باشد، اما افراد دیابتی راحت تر به آن مبتلا میشوند. این بیماری ها شامل عفونت های باکتریایی، عفونت های قارچی و خارش است.

سایر مشکلات پوستی از قبیل درماتوپاتی دیابتی، نکروبیوز لیپوئیدیا دیابتیکوروم، تاول های دیابتی و گزانتوماتوز فوری‌، بیشتر یا فقط در افراد دیابتی اتفاق می‌افتد.

عفونت های باکتریایی

انواع مختلفی از عفونت های باکتریایی در افراد دیابتی رخ می‌دهد:

• استیس (عفونت غدد پلک)
• فولیکولیت (عفونت های فولیکول های مو)
• عفونت های عمیق پوست
• عفونت های اطراف ناخن

بافت های ملتهب معمولاً گرم، متورم، قرمز و دردناک هستند. ارگانیسم های مختلفی می‌توانند باعث ایجاد عفونت شوند، شایع ترین آنها باکتری استافیلوکوکوس است.

عفونت های قارچی

عامل اصلی در عفونت های قارچی افراد دیابتی اغلب آلبیکانس است. این قارچ مخمر مانند می‌تواند جوش هایی را در مناطق مرطوب و قرمز ایجاد کند که توسط تاول های کوچک شده اند. این عفونت ها اغلب در چین های گرم و مرطوب پوست ایجاد می‌شوند. مانند زیر پستانها، اطراف ناخن ها، بین انگشتان، در گوشه های دهان، و در زیر بغل و کشاله ران.

خارش موضعی

خارش موضعی اغلب ناشی از دیابت است که می‌تواند در اثر عفونت، خشکی پوست یا گردش خون ضعیف ایجاد شود. هنگامی‌که گردش خون ضعیف علت خارش باشد، خارش آورترین قسمت ها ممکن است قسمت های پایین پا باشد.

ممکن است خودتان بتوانید با رعایت موارد زیر خارش را درمان کنید. تعداد دفعات استحمام را محدود کنید، از صابون ملایم همراه با مرطوب کننده استفاده کنید و بعد از استحمام از کرم پوست استفاده کنید.

برای اینکه بفهمید آیا در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ هستید یا خیر، به موارد زیر توجه کنید .

آیا علائم می‌تواند ناگهانی ظاهر شود؟

در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱، شروع علائم می‌تواند بسیار ناگهانی باشد، در حالی که در دیابت نوع ۲، علائم‌ تمایل دارند که به تدریج بروز کنند، و گاهی اوقات هیچ علائمی‌‌وجود ندارد.

علائم گاهی اوقات پس از یک بیماری ویروسی خود را نشان می‌دهند. در بعضی موارد، ممکن است فرد قبل از تشخیص دیابت نوع ۱ به نقطه کتواسیدوز دیابتی(DKA) برسد. DKA زمانی اتفاق می‌افتد که گلوکز خون به طور خطرناکی بالا باشد و بدن به دلیل عدم وجود انسولین نتواند مواد مغذی را وارد سلول کند. سپس بدن با تجزیه عضلات و چربی، باعث تجمع کتون در خون و ادرار می‌شود. علائم DKA شامل بوی میوه در هنگام نفس کشیدن، نفس نفس زدن و استفراغ است. در صورت عدم درمان، DKA منجر به گیجی، بیهوشی و حتی مرگ می‌شود.

افرادی که علائمی‌دارند _ از دیابت نوع ۱ یا DKA  _ باید بلافاصله با پزشک  برای تشخیص دقیق تماس بگیرند. به خاطر داشته باشید که این علائم می‌تواند نشانه مشکلات دیگری باشد.

برخی از افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ دوره‌ای را سپری میکنند که علائم آن در کوتاه مدت بهبود می‌یابد، در حالی که لوزالمعده هنوز مقداری انسولین ترشح می‌کند. این مرحله معمولاً پس از شروع مصرف انسولین توسط فرد اتفاق می‌افتد. این دوره می‌تواند به اندازه یک هفته یا حتی یک سال دوام بیاورد. اما مهم است که بدانید عدم وجود علائم به معنی از بین رفتن دیابت نیست زیرا پانکراس در نهایت قادر به ترشح انسولین نخواهد بود و در صورت عدم درمان، علائم برمی‌گردند.

علائم بروز دیابت نوع ۱ در نوزاد یا کودک

کودک خردسالی که مرتبا ادرار می‌کند، مقادیر زیادی مایعات می‌نوشد، وزن کم می‌کند و هر روز بیشتر خسته و بیمار می‌شود، تصویر کلاسیک کودک مبتلا به دیابت نوع ۱ است. اگر کودکی که آموزش کنترل ادرار دیده و دچار شب ادراری نیست، دوباره به طور تصادفی تخت را خیس کند میتواند از علایم دیابت باشد.

اگرچه تشخیص دیابت در کودک با بررسی قند خون در مطب پزشک یا اورژانس آسان است، اما قسمت مهم این است که علائم را بشناسید و بدانید چه زمانی کودک را باید برای بررسی نزد پزشک ببرید. افزایش آگاهی درباره‌ی این موضوع که کودکان خردسال، از جمله نوزادان، می‌توانند به دیابت نوع ۱ مبتلا شوند  می‌تواند به والدین کمک کند تا بدانند چه زمانی فرزندشان مشکوک به ابتلا دیابت نوع ۱ میباشد.

گاهی اوقات کودکان در صورت تشخیص دیابت می‌توانند در دسته‌‌ی مبتلایان به کتواسیدوز دیابتی (DKA)باشند. وقتی کمبود انسولین در بدن وجود داشته باشد، بدن می‌تواند مقادیر زیادی اسید به نام کتون را ایجاد کند. DKA یک اورژانس پزشکی است که معمولاً نیاز به بستری در بیمارستان و مراقبت فوری با انسولین و مایعات IV دارد. پس از تشخیص و در اوایل درمان، برخی از کودکان ممکن است دوره ای را طی کنند که به نظر می‌رسد دوباره انسولین کافی تولید می‌کنند. این را معمولاً “مرحله ماه عسل” می‌نامند. ممکن است به نظر برسد که دیابت کودکان بهبود یافته است، اما با گذشت زمان به دوزهای مناسب انسولین نیاز دارند تا سطح قند خون را در حد طبیعی نگه دارند.

علائم شروع دیابت نوع ۱ در بزرگسالان

 هنگامی‌که یک بزرگسال، مبتلا به دیابت تشخیص داده می‌شود، اغلب اوقات به اشتباه به آنها گفته می‌شود که دیابت نوع ۲ دارند. دلیل این امر این است که ممکن است برخی از پزشکان درک نکنند که دیابت نوع ۱ می‌تواند در هر سنی و در هر نژاد و شکل و اندازه‌ای بروز پیدا کند. افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ که دارای گلوکز خون بالا و نشانه های دیابت نوع ۲ هستند، مانند اضافه وزن یا عدم تحرک جسمی، اغلب به درستی تشخیص داده نمی‌شوند. همچنین ممکن است در ابتدا تشخیص مشکل باشد زیرا برخی از بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع ۱ در ابتدا علایمی‌از خود بروز نمیدهند. پزشک آنها در یک مراجعه معمول  به افزایش سطح قند خون آن ها پی می‌برد و درمان را با رژیم، ورزش و داروهای خوراکی شروع می‌کند.

شاید نوع دیگری باشد!

اگر کسی مبتلا به دیابت نوع ۲  تشخیص داده شده است اما به درمان های معمول دیابت نوع ۲ پاسخ خوبی نداده، ممکن است نیاز باشد که به یک متخصص غدد مراجعه کند تا بطور دقیق مشخص شود درگیر چه نوع دیابتی میباشد. به طور کلی، برای تشخیص این موضوع به آزمایش آنتی بادی و احتمالاً اندازه گیری سطح پپتید C نیاز است.

 درمان نوع ۱

همه افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ برای زندگی باید انسولین مصرف کنند زیرا خطر آسیب به لوزالمعده دائمی‌است. انواع مختلفی از انسولین با دوره های مختلف درمانی، وجود دارد. انسولین دقیقاً زیر پوست تزریق می‌شود. پزشک، نحوه تزریق صحیح را به شما آموزش میدهد. درحال حاضر دستگاه های اندازه گیری قند خون مداوم نیز وجود دارند که ۲۴ ساعت در شب قند شما را بررسی می‌کنند.

شما باید سطح قند خون خود را در طول روز کنترل کنید. در صورت لزوم، ممکن است لازم باشد برای کنترل کلسترول، فشار خون بالا یا سایر عوارض نیز دارو مصرف کنید.

درمان نوع ۲

دیابت نوع ۲ با رژیم و ورزش کنترل می‌شود و همچنین می‌تواند با انواع داروها برای کنترل قند خون درمان شود. داروی خط اول معمولاً متفورمین است. این دارو به بدن شما کمک می‌کند تا انسولین را به طور موثرتری استفاده کند. اگر متفورمین جواب نداد، پزشک می‌تواند داروهای دیگری را به آن اضافه کند یا چیز دیگری را امتحان کند.

پیشگیری

متاسفانه در حال حاضر هیچ پیشگیری شناخته شده ای برای دیابت نوع ۱ وجود ندارد.

با رعایت موارد زیر می‌توانید خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش دهید:

• وزن و رژیم خود را کنترل کنید
• به طور منظم تمرین کنید
• از استعمال دخانیات و تری گلیسیرید زیاد خودداری کنید

اگر مبتلا به دیابت نوع ۱ و دیابت بارداری میباشید، این عادت ها می‌تواند شروع دیابت نوع ۲ را به تأخیر انداخته و یا از آن جلوگیری کند.