چرخه رشد مو چیست و برای جلوگیری از ریزش مو چکار کنیم؟
با توجه به وضعیت آب و هوایی و وجود شامپوهای بی‌کیفیت در بازار لوازم بهداشتی و آرایشی، شناخت چرخه رشد مو، تامین نیازمندی‌ها و تغذیه درست آن کمک می‌کند مویی سالم‌تر و زیباتر داشته باشیم و از ریزش مو، که این روزها بسیار همه‌گیر شده است، جلوگیری کنیم. بسیاری از آرایشگران توصیه می‌کنند موهایتان را مرتب کوتاه کنید تا رشد آن بهتر شود، عده‌ای هم رمز موفقیت داشتن موی سالم را استفاده از ماسک موی تقویتی می‌دانند.
اگر از محصولات مراقبت مو، ماسک‌های خانگی، کوتاه کردن‌های مرتب یا هر روش دیگری برای تحریک رشد موهایتان استفاده می‌کنید، یک چیز را فراموش نکنید: شناخت سیکل رشد مو، شما را در موقعیت بهتری برای رسیدن به موهای پرپشت‌تر و سالم‌تر قرار می‌دهد.
احتمالا شما هم شنیده‌اید که ریزش 50 تا 100 تار مو در روز طبیعی است و ریزش مو غیرطبیعی زمانی اتفاق می‌افتد که این میزان بیش‌تر شود یا این‌که موهایی که ریخته‌اند، جایگزین نشوند. این‌جاست که پای چرخه رشد و ریزش مو به زندگی ما باز می‌شود و لازم است با سازوکارآن آشنا شویم.
رشد مو ممکن است یک فرایند ساده به‌نظر برسد، اما چرخه آن در واقع از چهار مرحله مجزا تشکیل شده است. هر مرحله زمان‌بندی مخصوص به خود را دارد که می‌تواند تحت تأثیر سن، تغذیه و سلامت کلی بدن قرار گیرد و شما می‌توانید با استفاده از اقداماتی به‌موقع و درست به طی شدن طبیعی روند رشد و ریزش مو کمک کنید. با خانومی تا انتهای این مقاله همراه باشید تا به جواب تمام سوالات خود در این مورد برسید.
فهرست مطالب
آناژن – مرحله رشد
فولیکول مو قسمتی تونل‌مانند از اپیدرم است که به داخل درم (لایه میانی پوست) گسترش پیدا می‌کند. ساختار پوست شامل چندین لایه است که همه دارای عملکردهای جداگانه هستند. در پایه فولیکول، پاپیلا وجود دارد که حاوی مویرگ‌ها یا رگ‌های خونی کوچک است و سلول‌ها را تغذیه می‌کند.
قسمت زنده مو، قسمت پایینی اطراف پاپیلا است که پیاز مو نامیده می‌شود. سلول‌های پیاز مو هر 23 تا 72 ساعت تقسیم می‌شوند که بسیار سریع‌تر از هر سلول دیگری در بدن هستند. این تقسیم سلولی باعث تشکیل شدن موی جدید شده و موهایی که رشد خود را متوقف کرده‌اند یا دیگر در مرحله آناژن نیستند را به بالای فولیکول و در نهایت آن‌ها را به‌سمت بیرون هدایت می‌کند.
مراحل رشد مو با مرحله آناژن شروع می‌شود. آناژن فاز فعال مو است. در این مرحله موها هر 28 روز 1 سانتی‌متر رشد می‌کنند. موهای سر در این مرحله فعال رشد، دو تا شش سال باقی می‌مانند. خوشبختانه فاز آناژن برای موهای قسمت‌های مختلف بدن متفاوت است.
به‌عنوان مثال، مرحله آناژن برای موهای ابرو و موهای ناحیه تناسلی بسیار کوتاه‌تر از مرحله آناژن موهای سر شما است. در مرحله آناژن، فولیکول‌ها، موهایی را به سمت بیرون می‌رانند که تا کوتاه کردن آن‌ها یا تا پایان طول عمر آن تار مو، رشد خواهند کرد. اگر چرخه رشد و ریزش موی شما طبیعی باشد، همیشه حدود 90 درصد از موهای سر شما در مرحله آناژن هستند.
افرادی که برای بلند کردن موهای خود به مشکل برمی‌خورند، مرحله فعال رشدِ کوتاهی دارند. درعوض، افرادی که موهای بسیار بلند دارند، فاز فعال رشد طولانی‌تری دارند. موهای دست و پا، مژه‌ها و ابروها دارای مرحله رشدی بسیار کوتاه، در حدود 30 تا 45 روز هستند که یکی از دلایل کوتاه‌تر بودن آن‌ها از موی سر است.
✨ پیشنهاد مطالعه : کدام شامپو برای ریزش مو بهتر است؟
کاتاژن – مرحله گذار
مرحله کاتاژن یک مرحله انتقالی است و همیشه حدود 3 درصد از موها در این مرحله هستند. این مرحله حدود دو تا سه هفته طول می‌کشد. مرحله کاتاژن با پایان مرحله آناژن شروع می‌شود و این نشان دهنده پایان رشد فعال موها است، خون‌رسانی به موهای فرد متوقف می‌شود و ارتباط موها با سلول‌هایی که موهای جدید تولید می‌کنند، قطع می‌شود. در طول این فاز، فولیکول‌های مو کوچک شده و رشد موها کند می‌شود. موها نیز از انتهای فولیکول مو جدا می‌شوند اما در آخرین روزهای رشد در جای خود ثابت می‌مانند.
تلوژن – مرحله استراحت
مرحله تلوژن به‌طور معمول 2 تا 3 ماه طول می‌کشد. حدودا 10 تا 15 درصد موهای سر شما در این مرحله به‌سر می‌برند. موها در مرحله تلوژن رشد نمی‌کنند، اما معمولاً ریزش هم ندارند. مرحله تلوژن زمانی است که فولیکول‌ها شروع به تشکیل موهای جدید می‌کنند. بعضی از متخصصان مرحله تلوژن را همان مرحله ریزش می‌دانند، اما بسیاری از دانشمندان این مرحله را به دو قسمت تقسیم کرده‌اند: مرحله تلوژن و اکسوژن.
اکسوژن، مرحله ریزش
فاز اکسوژن در اصل ادامه یا بخشی از مرحله تلوژن رشد مو است. در مرحله اکسوژن، موها از پوست سر جدا می‌شوند. اغلب شستشو و برس زدن به جدا شدن آن‌ها کمک می‌کند. از دست دادن 50 تا 100 تار مو در روز در مرحله اکسوژن طبیعی است. در این مرحله که می‌تواند حدود 2 تا 5 ماه طول بکشد، موهای جدید در فولیکول‌ها در حال رشد و موهای قدیمی در حال ریختن هستند. اکسوژن آخرین مرحله چرخه رشد مو است؛ زمانی‌که تارهای مو از فولیکول‌های خود خارج شده و می‌ریزند. حالا کل روند دوباره شروع می‌شود؛ روز از نو، روزی از نو!
✨ پیشنهاد مطالعه : 10 ماسک موی خانگی که تاثیری شگفت انگیز دارند!
وقتی چرخه رشد و ریزش مو مختل می‌شود، چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر سیکل رشد و ریزش موی شما روند طبیعی خودش را طی کند که همه چیز بر وفق مراد است. مشکل زمانی پیش می‌آید که این چرخه دچار مشکل شود. هر فولیکول مو مستقل است و چرخه رشد را در زمان‌های مختلف طی می‌کند، در غیر این‌صورت ممکن است موهای شما به یک‌باره بریزد!
اگر چرخه رشد و ریزش موی شما مختل شود، ممکن است با معضلاتی مثل ریزش مو، نازک شدن موها و مشکلات رشد مو مواجه شوید. این اختلال می‌تواند در اثر مواردی مثل متابولیسم نامتعادل، بیماری یا تغذیه نامناسب ایجاد شود.
به‌عنوان مثال، ممکن است حدود 12 هفته پس از رژیم غذایی محدودکننده یا تب بالا، با تلوژن افلوویوم (ریزش ناگهانی پراکنده مو) مواجه شوید. این اتفاق زمانی می‌افتد که مرحله آناژن (رشد) شما کوتاه می‌شود و بسیاری از موها به‌طور همزمان وارد مرحله تلوژن (استراحت) می‌شوند؛ در نتیجه 3 ماه بعد در مرحله برون‌زایی یا اکسوژن، ریزش مو افزایش پیدا می‌کند.
اگر چرخه رشد و ریزش موهای شما به هر دلیلی، مثلا تغذیه نامناسب، دائماً مختل شود، ممکن است موهای شما مثل گذشته رشد نکند و به این دلیل است که موهایتان هرگز فرصت پیدا نمی‌کند برای رسیدن به طول دلخواه، به‌مدت کافی در مرحله آناژن بماند.
در صورتی‌که ریزش مو دارید و نمی‌دانید از چه شامپویی برای جلوگیری از آن استفاده کنید، بهتر است مروری بر مقاله کدام شامپو برای ریزش مو مناسب است؟ داشته باشید.
چطور سلامت مو را در طول چرخه رشد و ریزش مو حفظ کنیم؟
داشتن موهای سالم و پرپشت به عواملی مثل ژنتیک و سطح هورمون‌ها بستگی دارد که تا حد زیادی از کنترل شما خارج است، اما عوامل قابل‌کنترلی هم وجود دارند که در سلامت موهای شما دخیل هستند؛ عواملی قابل کنترل مربوط به شیوه زندگی سالم و مراقبت مناسب از مو. بعضی از بهترین استراتژی‌ها که در هر چهار مرحله چرخه رشد و ریزش مو مؤثرند عبارتند از تغذیه، مدیریت استرس و مراقبت مو درست.
تغذیه خوب
از آنجا که موها عمدتاً از پروتئین (کلاژن) تشکیل شده‌اند، باید پروتئین مصرفی خود را با تمرکز بر پروتئین‌های سالم حفظ کنید. منابع پروتئین سالم شامل موارد زیر هستند:
- گوشت لخم – گوشت کم‌چربی
- ماهی
- لوبیا
- حبوبات
- محصولات لبنی کم چرب
مطالعه‌ای در سال 2019 در مجله Dermatology and Therapy نشان داد که مصرف کافی مواد مغذی زیر با رشد سالم مو ارتباط مستقیم دارد:
- ویتامین D
- ویتامین C
- آهن (به‌ویژه در زنان)
- روی، اسید فولیک و ویتامین B12
✨ پیشنهاد مطالعه : ویتامین‌های موثر در رشد سریع مو را بشناسید
مراقبت صحیح از مو
مراقبت از موها با انتخاب شامپو شروع می‌شود. به‌دنبال محصولاتی باشید که برای نوع مو و پوست سر شما طراحی شده‌اند. خرید نرم کننده مو مناسب هم می‌تواند تفاوت قابل‌توجهی در شرایط موی شما ایجاد کند، اما پیدا کردن محصولات مراقبتی مناسب ممکن است نیاز به آزمون و خطا داشته باشد. به‌نحوه واکنش موهایتان به شامپوها و نرم‌کننده‌های مختلف توجه کنید و راهنمای انتخاب شامپو و نرم‌کننده مو را هم مطالعه کنید.
مراقبت از مو فقط استفاده از محصولات مراقبتی مو نیست، برخورد شما با موهایتان هم بخشی از این مراقبت است. رفتار ملایم با موها برای رشد سالم مهم است. وقتی شامپو می‌زنید از آب خیلی داغ اجتناب کنید و بعد از اتمام کار موهای خود را به‌آرامی با حوله خشک کنید.
موها وقتی خیس هستند بیش‌تر در معرض آسیب قرار می‌گیرند. پایین آوردن درجه حرارت سشوار موقع خشک کردن موها هم به حفظ سلامت موها کمک می‌کند. توصیه خانومی به شما خشک کردن مو با باد سرد سشوار است.
کاهش استرس
سه حالت مختلف ریزش زودرس مو مربوط به سطح استرس بالا است که این سه حالت را بررسی می‌کنیم:
تلوژن افلوویوم
این حالت انتقال موها را از مرحله آناژن به مرحله تلوژن و سپس به فاز اکسوژن تسریع می‌کند و ریزش موی طبیعی روزانه را دو یا سه برابر می‌کند.
تریکوتیلومانیاپ
این شرایط روانی باعث می‌شود که نتوانید در مقابل وسوسه کشیدن و کندن موها از پوست سر یا سایر نواحی بدن خود مقاومت کنید!
آلوپسی آره آتا
این حالت زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به فولیکول‌های سالم مو حمله کرده و درنتیجه باعث ریزش مو می‌شوند.
یادگیری کاهش استرس با کمک یوگا، مدیتیشن، تکنیک‌های تنفس، مشاوره و اجتناب از برخی عوامل استرس‌زای روزانه در زندگی ممکن است به کاهش استرس شما کمک کند که می‌تواند مزایای مثبت زیادی هم برای سلامتی شما داشته باشد.
✨ پیشنهاد مطالعه : با این 5 ماسک مو در زمستان از موهای خود مراقبت کنید کنیم؟
و اما کلام آخر …
داشتن یک رژیم غذایی ثابت و کامل که شامل تعادل سالم ویتامین‌ها، آه ، فیبر و پروتئین است، به تنظیم و حفظ چرخه رشد و ریزش مو کمک می‌کند. می‌توانید برای تامین ویتامین‌ها و مواد مغذی مورد نیاز بدنتان، مکمل‌های غذایی را هم در برنامه روزانه خود قرار دهید. به‌طور معمول، داشتن یک شیوه زندگی سالم با استرس کم، رژیم غذایی مناسب و مراقبت درست و ملایم از موها برای داشتن موهای سالم کافی است.
برای رسیدن به رشد مطلوب مو، موها باید تا حد ممکن در فاز آناژن بمانند. این امر می‌تواند با داشتن یک رژیم غذایی کامل و شیوه زندگی سالم، با استفاده از محصولاتی که از موهای شما مراقبت می‌کنند و اجتناب از آسیب‌های غیر ضروری که ممکن است باعث ایجاد اختلال در چرخه رشد و ریزش مو شود، امکان‌پذیر شود. پس بهتر است تا جای ممکن از کارهایی مثل دکلره کردن مو یا فر کردن موها با روش‌های شیمیایی خودداری کنید.
اگر احساس می‌کنید موهای خود را با سرعت بیش‌تری نسبت به قبل از دست می‌دهید، با پزشک متخصص مشورت کنید. ممکن است یک بیماری زمینه‌ای که مراحل رشد و ریزش مو را مختل می‌کند، مقصر باشد و درمان سریع آن به کند شدن ریزش مو و حفظ موهای سالم شما کمک کند.
